Het Westerborkpad is een wandel- en bezinningsroute van Koninklijke Wandelbond Nederland (KWbN) en Wandelnet in samenwerking met Herinneringscentrum Kamp Westerbork.
De wandelroute Westerborkpad in het kort
Het Westerborkpad is een wandel- en bezinningsroute van Koninklijke Wandelbond Nederland (KWbN) en Wandelnet in samenwerking met Herinneringscentrum Kamp Westerbork. De route loopt van de Hollandsche Schouwburg (tijdens de oorlog een verzamelplaats voor Joden in Amsterdam) naar het voormalig kamp Westerbork.
De initiatiefnemer van het Westerborkpad is Jan Dokter. In 2005 werd Jan Dokter uit Hoorn 70 jaar. Hij schreef in oktober van dat jaar: ‘Waarom wil ik 60 jaar na het vreselijk gebeuren met mijn eigen ogen de plaats zien vanwaar mijn familie is gedeporteerd naar vernietigingskampen? Ter nagedachtenis aan mijn familieleden liep ik de route van de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam naar kamp Westerbork in Hooghalen. Dat was de inspiratiebron van het projectteam om van het Westerborkpad een heel bijzonder pad te maken’. Januari 2012 nam een groep geoefende wandelaars het Westerborkpad officieel in gebruik.
Het Westerborkpad is totaal 336 kilometer. Je wandelt niet alleen langs de spoorlijn, maar ziet er ook historische sporen en gedenkplaatsen. Onderweg vind je ruim 60 historische locaties zoals onderduikadressen, werkkampen en synagogen.
De route is onderverdeeld in 31 etappes variërend in lengte van 5,2 tot 18,5 km. Het pad is rolstoeltoegankelijk en volledig wit-rood gemarkeerd. De wandelroute Westerborkpad kun je in zijn geheel terugvinden in de speciaal hiervoor gemaakte wandelgids. Kijk in onze shop of klik op onderstaande button.
Een greep uit de vele indrukwekkende plekken langs het Westerborkpad
De Hollandsche Schouwburg (Amsterdam)
Na een korte proloog door Amsterdam, start het Westerborkpad bij de Hollandsche Schouwburg. Voordat de Tweede Wereldoorlog uitbrak, werden hier onder meer toneelstukken opgevoerd. In 1942 en 1943 was de schouwburg een verzamelplaats voor opgepakte Joden. Tienduizenden mensen, ook kinderen, wachtten hier enkele dagen tot weken op hun lot. Vanuit de overvolle schouwburg werden zij gedeporteerd naar kampen in Westerbork of Vught. Het vervoer ging over het spoor. De Hollandsche Schouwburg is tegenwoordig een monument ter nagedachtenis aan de Joodse slachtoffers en is dagelijks geopend voor publiek.
De Hollandsche Schouwburg, foto: Wikimedia - P.H. Louw
Kasteel De Vanenburg, foto: Wikimedia - A.E. v. Kooten
Werkkamp De Vanenburg (Putten)
Wandel je langs Kasteel De Vanenburg in Putten met zijn mooie landgoed, dan zou je niet verwachten dat de geschiedenis ervan een zwarte bladzijde heeft. In 1942 moesten Joodse mannen op deze plek dwangarbeid verrichten. Behalve een aantal briefkaarten van een kampgevangene, is er weinig over het werkkamp bekend. David Brandon schreef vanuit De Vanenburg aan zijn vrouw: ‘Wij moeten morgen naar Westerbork en van daaruit naar Duitsland. Niets aan te doen. Hou je goed.’ Hij kwam niet meer terug.
Het Verscholen Dorp (bij Vierhouten)
Midden in het bos bij Vierhouten lag in 1943 en 1944 een verscholen dorp: het Pas-Op-Kamp. In negen hutten verbleven ongeveer honderd onderduikers, van Joden tot geallieerde piloten. In oktober 1944 werd het kamp per toeval door Duitse soldaten ontdekt. Een groot deel van de bewoners wist te vluchten. Een aantal onderduikers werd ter plekke geëxecuteerd. Op de plek van het verscholen dorp is een gedenksteen met drie nagebouwde hutten.
Het Verscholen Dorp, foto: Wikimedia - Gouwenaar
De nieuwe spoorbrug bij Zwolle, foto: Wikimedia - Gouwenaar
Eindpunt evacuatietransport, 10 mei 1940 (Zwolle)
Op 10 mei 1940 startte in alle vroegte de evacuatie van 791 Joodse vluchtelingen uit Kamp Westerbork. Met de trein zouden ze naar Zeeuws-Vlaanderen gaan, om vervolgens met de boot naar Engeland te vertrekken. De trein kwam niet verder dan Zwolle, omdat de spoorbruggen over de IJssel waren opgeblazen. Na een paar weken keerden de vluchtelingen weer terug in Westerbork, om uiteindelijk naar Auschwitz te worden weggevoerd.
Onderduikhuis familie Flokstra (Hoogeveen)
‘In deze boerderij verborg de familie Floksta met groot gevaar voor eigen leven (…) 13 joden. Zij verbleven twee en een half jaar in een hol onder het hooi’. Deze tekst staat op een grote zwerfkei in het buitengebied van Hoogeveen. In maart 1944 deden de Duitsers een inval in de boerderij, maar zij wisten de onderduikers na een urenlange zoektocht niet te vinden. Alle onderduikers maakten in de schuilplaats van de familie Flokstra de bevrijding mee.
De gedenksteen bij de boerderij van de familie Flokstra, foto: Wikimedia
Voormalig Kamp Westerbork
Herinneringscentrum Kamp Westerbork (Hooghalen)
Het Herinneringscentrum Kamp Westerbork is het eindpunt van het Westerborkpad. Het laatste deel van het pad volgt het tracé van de spoorlijn die vanaf Hooghalen naar het kamp leidde. Het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertelt het verhaal van de geschiedenis van het kamp: van de slachtoffers, van de overlevenden en van het leven in het kamp.
Kamp Westerbork was een doorgangskamp. De gevangenen leefden constant met de vraag wanneer zij met de trein zouden worden weggevoerd. Naar werkkampen in Oost-Europa, dachten zij. Opeengepakt in wagons reden zij echter naar vernietigingskampen, zoals Auschwitz, Sobibor of Bergen-Belsen.
Ruim 107.000 mensen zijn door 93 treinen vanuit Kamp Westerbork weggevoerd. Hun namen klinken 365 dagen per jaar over het voormalig kampterrein. Het is één van de weinige geluiden die je hoort op het verder stille terrein, samen met hooguit een zingende merel vanuit het omliggende bos. Een indrukwekkend eindpunt van je wandeltocht over het Westerborkpad en een uitgelezen plek voor bezinning.
Wil je het Westerborkpad lopen? Bestel dan hier de gids
