Diverse streken en gebieden in Nederland zijn onderwerp van een eeuwenoud volksverhaal. Wandel.nl zocht vijf van deze gebieden uit, waarin je mooi kunt wandelen en tegelijkertijd kunt ontdekken of het verhaal misschien toch iets meer is dan een verzinsel.
Volksverhalen worden van generatie op generatie overgedragen. De hoofdpersonen in deze verhalen zijn meestal bovennatuurlijke wezens, zoals heksen, tovenaars of geesten. De verhalen spelen zich vaak af in een specifieke streek. Ze spreken tot de verbeelding, boezemen soms angst in en zijn een geliefd onderwerp van toneelstukken en andere activiteiten.
Wandel.nl dompelde zich onder in diverse volksverhalen. We kozen 5 gebieden uit die onderwerp zijn van een spannend volksverhaal én waarin je mooi kunt wandelen. Wie weet ontdek je tijdens je wandeling dat het verhaal toch niet puur een verzinsel is…
Midden in de Speulderbossen op de Veluwe, tussen Putten en Garderen, ligt tussen de bomen een grote kuil. Op deze plek zou in de middeleeuwen een duister klooster hebben gestaan. De monniken van het klooster hadden hun ziel aan de duivel verkocht. Midden in de nacht kwamen tijdens de mis alle heksen en spoken uit de omgeving naar het klooster. Ondertussen dronken de monniken liters wijn.
Volgens een legende zou er op een onstuimige kerstnacht een grote knal in de buurt van het klooster zijn gehoord. De volgende ochtend bleek het hele klooster te zijn verdwenen. Het enige wat restte, was een diepe kuil. Het klooster zou in de aarde zijn gezonken. Het verhaal gaat dat er rond middernacht nog lange tijd mysterieuze geluiden uit de kuil te horen waren, zoals het luiden van de klokken van het klooster. Ook hing er een mysterieus blauw licht boven de kuil. De geesten van de monniken zouden dan wakker worden en in een stoet rond het Solse Gat wandelen. Bij het opkomen van de zon keerde de rust bij het Solse Gat weer terug. Overdag kun je hier dus in alle rust wandelen. Langs het Solse Gat gaan meerdere wandelroutes, zoals deze ruim 12 kilometer lange Speulderboswandeling.
In het oosten van Ameland, in een woest en verlaten gebied, woonde ooit een vrouw in een hut. Het enige wat andere eilandbewoners van haar wisten, was dat ze de naam Rixt had. Waar ze vandaan kwam, was voor iedereen een raadsel. Ze zou in contact staan met de duivel en daarom vermeden alle Amelanders het Oerd, het gebied waarin Rixt woonde. Tijdens hevige stormen zou ze er in de nacht regelmatig voor hebben gezorgd dat schepen vergingen. Dit deed ze door in de duinen een lamp tussen de horens van een stier te binden, waardoor schippers op zee dachten dat ze naar een haven voeren. Ze verrijkte zich vervolgens met aangespoelde bezittingen van de omgekomen schippers. 'Met noodweer stond dat oude boze wicht, op ’t Oerderduin met vals verleidend licht', luidt een regel van het verhaal.
Op een nacht herkende Rixt in één van de aangespoelde schippers haar zoon Sjoerd. Ze kwam het verlies van haar zoon nooit meer te boven en zou uiteindelijk door een golf de zee in zijn meegenomen. Op dagen dat de wind over Ameland gierde, zou de geest van Rixt nog lang te horen zijn geweest. Wanhopig riep ze haar zoon: ‘Sjoe-oerd’. De naam van het gebied, het Oerd, zou hier vandaan zijn gekomen.
Door het Amelandse Oerd gaat een 4 kilometer lange wandelroute. Je wandelt door duinen en kwelders. Vanaf de Oerdblinkert, een 24 meter hoge duin, heb je een mooi uitzicht over het gebied waar volgens de overlevering Rixt van Oerd leefde. Je kunt de folder van de route hier downloaden. In het Amelandse dorp Buren kun je in het Landbouw- en Juttersmuseum Swartwoude het verhaal van Rixt bekijken en beluisteren.
De Peel was tot honderd jaar geleden een moeras. Zou je er gaan wandelen, dan zou je er al snel wegzakken in de drassige grond. Tegenwoordig vind je in de Peel diverse dorpen, maar vroeger was er geen huis te bekennen. Het stille gebied was het onderwerp van diverse volksverhalen die de ronde deden in de streek. In het verlaten landschap waren er zo nu en dan vreemde geluiden te horen en merkwaardige luchtspiegelingen te zien. Aan de rand van het gebied lag een diep meer. Volgens de verhalen die rondgingen, zou de grootmoeder van de duivel hier de kleding van haar kleinzoon in wassen. Ging je het gebied in, dan was de kans groot dat je zou verdwalen en nooit meer de weg zou kunnen terugvinden.
Mensen die in de omgeving van de Peel woonden, verklaarden regelmatig vreemde geluiden in het gebied te horen en dwaallichten boven de Peelvlakte te zien. Tussen Meijel en Sevenum hoorden zij af en toe het geroep van een dolende ridder. Eeuwen geleden zou hij met zijn manschappen door het gebied zijn getrokken toen hij diverse dorpen in de omgeving wilde plunderen. Boeren uit de omgeving wisten het rovende gezelschap weg te jagen en de ridder vluchtte de Peelvlakte op. Hier zou hij nog heel lang hebben rondgedoold.
Tegenwoordig is De Groote Peel bij Meijel een mooi wandelgebied met een bijzondere moerasnatuur. Er liggen verschillende wandelroutes in het gebied. Ook is er een verharde route van 2 kilometer die geschikt is voor rolstoelen. Hoor je een roepend geluid in de verte? Dan zou dit de roep van een roerdomp kunnen zijn, want deze vogelsoort leeft in dit gebied. Of zou het toch de dolende ridder zijn? Goed startpunt van je wandeling is Buitencentrum De Pelen. Via deze link vind je meer informatie over het gebied en over de wandelroutes.
Bij ooievaars denken we aan baby’s, maar die associatie bestaat pas sinds de negentiende eeuw. Voor die tijd werd de ooievaar in verband gebracht met geluk, maar ook met dankbaarheid. Een dankbare ooievaar is het onderwerp van een volksverhaal dat zich afspeelt bij de abdij van Egmond. In de zeventiende eeuw ontstond het verhaal dat een ooievaar die een nest bij de abdij had een poot brak. Een jongen nam de onfortuinlijke vogel mee haar huis en liet door zijn moeder de poot spalken. Eenmaal genezen, vloog de vogel naar het zuiden om te overwinteren. Het volgende voorjaar kwam de ooievaar terug naar de abdij in Egmond en liet een steen uit zijn snavel vallen voor de vrouw die de winter daarvoor de poot had gespalkt. Het bleek een kostbare steen te zijn. De vrouw gaf de steen aan de abdij en ze werd zodanig beloond dat ze de rest van haar leven voldoende geld had. De steen is nooit gevonden, maar het verhaal is nog steeds levend.
Langs de adbij van Egmond gaat het Monnikenpad, onderdeel van het Wandelnetwerk Noord-Holland. Het 8,5 kilometer lange gemarkeerde pad gaat over onverharde jaagpaden, langs oude vaarten en door de duinen van het Noordhollands Duinreservaat. Ook het oude centrum van Egmond ligt op de route. En wandel je het Monnikenpad in het voorjaar, let dan goed op of er geen dankbare ooievaar langs komt die iets uit zijn snavel laat vallen. Ook de adbij is een bezoek waard, want hier kun je de kerk en het abdijmuseum bekijken. Klik hier voor meer informatie over het Monnikenpad.
In het Zeeuwse dorp Haamstede staat een kasteel, Slot Haamstede. Ooit woonde hier de prins René van Haamstede. In 1525 was zijn kasteel de locatie van een feest om de overwinning van Karel V op de Franse koning Frans I te vieren. De feestverlichting was gemaakt van brandende teertonnen. Dit bleek niet zo’n goed idee, want het hele kasteel vatte vlam en brandde af. Rond deze brand ontstond een volksverhaal. René zou in paniek al zijn schatten op de rug van zijn paard hebben gebonden, maar door de vlammenzee rende het paard van schrik weg. Sindsdien zou het dier spokend rondrennen tussen de zee en het kasteel. Het dier zou in de zee leven en af en toe met het geld en goud op zijn rug het land op komen. Slot Haamstede werd na de brand in 1525 gerestaureerd.
Vanaf Slot Haamstede start de Wandelroute Zeepeduinen en Slot Haamstede van Natuurmonumenten. Het kasteel is alleen te bezoeken tijdens excursies. De ruim 5,5 kilometer lange route gaat door een afwisselend duingebied waarin veel vogels leven. En zie je tijdens je wandeling een paard? Dan is dat waarschijnlijk niet het spookpaard van Haamstede, maar is het één van de pony’s die het gebied begrazen. Klik op deze link voor meer informatie over de route en om de route te downloaden.
Wil je meer wandelingen maken door gebieden die bekend staan om een volksverhaal? Op www.verhalenbank.nl vind je een topografische kaart van Nederland waarop in totaal duizenden volksverhalen te vinden zijn.
Wandel.nl zet 8 poëzieroutes voor je op een rij. Langs deze routes vind je, op bijvoorbeeld een stee...
Wandel langs het werk en het leven van bekende Nederlandse schrijvers. Deze routes nemen je mee naar...
Met een audiotour kun je van een wandeling een mooie ontdekkingstocht maken. Je kunt van diverse ste...
Streek-GR Waas- en Reynaertland is in 2020 gekroond tot Wandelroute van het Jaar 2020. Reynaert de V...