Veel forten in Nederland liggen midden in de natuur. Dat maakt ze het ideale uitgangspunt voor een mooie wandeling. De onderstaande forten wil je in elk geval niet missen.
Onze forten boden ooit verdediging aan tientallen manschappen, wapens en proviand. Als verdedigingswerk doen ze in Nederland geen dienst meer, maar het blijven natuurlijk wel imposante monumenten met een spannend verhaal. En aan activiteiten is er geen gebrek. Zo bestaat er een wijnfort, een watersportfort, een fort als escaperoom, een sauna in een fort, een museumfort en een hoop forten hebben een gezellige horecafunctie gekregen en kun je afhuren als trouw- of vergaderlocatie. Wij zetten vijf bijzondere exemplaren op een rij met daarbij de beste wandeltips.
Fort Pannerden, Doornenburg
Het mooiste fort van Nederland? Dat is sinds 4 september 2023 Fort Pannerden in Doornenburg. Het imposante bouwwerk in Gelderland sleepte de meeste stemmen binnen tijdens de ‘Mooiste Fort verkiezing’. Het fort wordt ook wel de kraan van Unesco Werelderfgoed Hollandse Waterlinies genoemd. Het ligt verborgen onder een dak van aarde, op een strategische plek op de splitsing van de Waal en het Pannerdensch Kanaal. Strategisch, omdat het rivierwater cruciaal was voor de inundatie, oftewel het land onder water zetten om de vijand op afstand te houden.
In de jaren 2000 hebben krakers gestreden voor het behoud en restauratie. Inmiddels is het fort een educatief museum. Wil je het gebouw met vijf verdiepingen en het rivierenlandschap in de omgeving van Doorenburg verkennen? Het Pieterpad loopt erlangs en Staatsbosbeheer heeft een paar mooie gemarkeerde routes uitgezet. Onze favoriet? De Trage Tocht Doornenburg (11 km) is een afwisselende wandeling waarbij je zowel langs het fort als Kasteel Doornenburg komt. De parkeerplaats op Pannerdenseweg 6 in Doornenburg is je startpunt.
De uitslag van de ‘Mooiste Fort verkiezing’ werd bekend gemaakt tijdens het Forten- en Vestingfestival. Van 2 t/m 10 september worden meer dan 270 activiteiten aangeboden, zoals rondleidingen, lezingen, voorstellingen, theater, muziek en activiteiten voor de jeugd. Naast Fort Pannerden, stonden Fort Kijkduin (Huisduinen-Den Helder), Fort aan de Klop (Utrecht), GeoFort (Herwijnen-West Betuwe) en Fort bij Kudelstaart (Kudelstaart-Aalsmeer) op de shortlist van de verkiezing.
Fort Everdingen, Culemborg
Fort Everdingen werd gebouwd in 1842 als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Samen met Fort Honswijk, dat aan de overkant ligt, vormde het in die tijd een volledige afsluiting van de Lek. Tegenwoordig vind je er een unieke bierbrouwerij. Langs Fort Everdingen loopt het Rondje Liniepontje (10 km), een bijzondere wandelroute waarbij je met het Liniepontje de Lek oversteekt. Daarna wandel je langs Werk aan de Groeneweg en Werk aan het Spoel, om vervolgens met de autopont terug te keren. Het Liniepontje vaart elk weekend tot het eerste weekend van oktober.
Het Waterliniepad komt er ook langs. Dit is een langeafstandswandelpad van 350 kilometer, waarbij je in 21 etappes van Volendam naar Dordrecht loopt. De route volgt zo veel mogelijk de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie en doet onder andere Fort Spijkerboor, Fort bij Vechten, Fort Everdingen, Fort Vuren, Slot Loevestein en het Muiderslot aan. Een ideaal wandelpad voor wie geïnteresseerd is in forten! Op etappe 16 wandel je langs Fort Everdingen.
Fort Honswijk , Schalkwijk
In het buitengebied van Schalkwijk vind je Fort Honswijk. Schuin tegenover Fort Everdingen en minstens zo interessant. Fort Honswijk is het oudste en grootste torenfort van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het Klompenpad Lint- en Liniepad (10 km) brengt je bij Fort Honswijk, Werk aan de Groeneweg, Fort Lunet aan de Snel en Fort aan de Korte Uitweg. En ook erg leuk: tijdens wandelroute Lint- en Liniepad kom je ook over een 80 meter lang vlonderpad met trekpontje over inundatiekanaal Blokhoven.
Voor wie graag een historisch uitstapje maakt, is het Rondje Linielanding (10 of 16 km) langs diverse forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie een aanrader. Het standaardrondje is 10 kilometer en brengt je langs Werk aan de Waalse Wetering en het Verdronken Bos. Deze laatste is letterlijk een bos dat grotendeels onder water staat. Hoewel dat ietwat verdrietig klinkt, kun je er toch genieten van een prachtig vlonderpad over het water. Het 16 kilometer-rondje heeft een uitbreiding naar Fort Honswijk, Fort aan de Korte Uitweg en Fort Lunet aan de Snel.
Fort Fectio, Bunnik
Fort Fectio is het oudste en grootste Romeinse fort dat tot nu toe in Nederland gevonden is. In de Romeinse tijd heeft hier een castellum gestaan: een fort voor hulptroepen voor het Romeinse Rijk. Nu vind je nu een waarheidsgetrouwe reconstructie waar Romeinse vondsten in zijn verwerkt. Het fort is 100 bij 120 meter groot; het is daarmee groter dan een gemiddeld voetbalveld. Vlak achter Fort Fectio vind je Fort bij Vechten, het grootste fort van de Waterlinie. Klompenpad Slagmaatpad brengt je in 7 kilometer langs beide UNESCO Werelderfgoederen.
Met droge voeten door het water lopen? Dat kan bij Fort De Roovere bij Bergen op Zoom. De ingang van het fort ligt aan de Ligneweg, maar wandelaars kunnen bij de oostwal door een 'loopgraaf door het water', ook wel bekend als de Mozesbrug. Je loopt er diep door het water, maar krijgt geenszins natte tenen. Hier kun je mooi wandelen in de uitgestrekte natuur en er ligt ook een uitkijktoren die je kunt beklimmen.
Het gebied is niet altijd een oase van rust geweest. In de zeventiende eeuw waren de Hollanders op hun hoede voor plunderingen door de Spanjaarden. Via inundatie werd het land onder water gebracht en meerdere forten moesten de plunderaars tegenhouden. Zo ontstond de West Brabantse Waterlinie, later de Zuiderwaterlinie. Fort De Roovere maakte hier deel van uit. Het fort hield niet alleen de Spanjaarden tegen, maar later ook de Fransen en de Belgen. Bij het informatiecentrum in De Schaft komt je er meer over te weten.
De eerste etappe (19,2 km) van het Zuiderwaterlinie Wandelpad brengt je via het NS-station in Bergen op Zoom langs zowel Fort De Roovere als Fort Pinssen, waarbij je eindigt in Steenbergen. Het gehele Zuiderwaterlinie Wandelpad beslaat 290 kilometer en brengt je in 13 etappes langs meerdere vestingsteden, forten en schansen in Noord-Brabant. Je hoeft alleen maar de groen-gele bewegwijzering te volgen. Op deze pagina lees je er meer over.
Op forten.nl vind je allerlei suggesties voor (korte) wandelingen langs verschillende Nederlandse forten. Bijvoorbeeld een wandeling vanuit Maastricht naar het fort op de Sint Pietersberg of een route van vijftien kilometer langs de forten bij Den Helder.
Route
Blog
Route
Route
Route