10 verrassende wandelgebieden

Gletsjers, stormvloeden en Vikingen

Wieringen, wat weten we erover? Noord-Holland, polders, aardappelvelden, ergens bij de Afsluitdijk, maar verder… ?

Wieringen is een keileembult die met kop en schouders uitsteekt boven de Waddenzee. Het land, ooit bewoond door Vikingen, is glooiend met slingerende weggetjes, heel anders dan de hoekige, verkavelde polders ernaast. In 1200 wordt Nederland geteisterd door stormvloeden. Zo heftig dat Wieringen wordt losgeslagen van het vasteland. Ruim zeven eeuwen is Wieringen een eiland, totdat het in 1930 door de aanleg van (afsluit)dijken weer verbonden wordt met het vasteland.

Wandelen op Wieringen

Wonderbaarlijk mooi wordt Wieringen genoemd, en zo is het ook. Nog steeds voel je dat Wieringen een eiland was. En je ziet het ook. Aan de dijken van ingeklonken zeewier (wierdijken) die door de vroegere bewoners werden opgeworpen om hun eiland tegen de zee te beschermen. Noordwest van Stroe heeft de zee kliffen en wallen gevormd. Wandelingen gaan door glooiend groen, soms met flinke hoogteverschillen, en langs houtwallen, historische boerderijen en knusse dorpen, zoals Hippolytushoef. Vanaf de dijk kijk je uit over de Waddenzee, waar bij eb duizenden vogels foerageren. Het Robbenoordbos is het grootste bosgebied in de Kop van Noord-Holland en bestaat uit eiken, beuken, berken en dennen.

Woeste gronden en knuppelpaden

De Peel.. ooit een streek met stinkende poelen en armoe onder de 'teringlijders'. Maar dat is voltooid verleden tijd, op wat littekens in het landschap na.

De Peel, op de grens van Noord-Brabant en Limburg, was inderdaad ooit een uitgestrekte vlakte vol veen. In de 19e eeuw afgegraven door ploeterende turfboeren, die de tering naar de nering moesten zetten, rondkomen van een paar centen. Helenaveen, Griendtsveen en Deurne waren haarden van turfwinning. Werkterrein was het stinkende, levensgevaarlijk moeras, waarin je, volgens de volksverhalen, eenvoudig kon verdrinken of verdwalen in het dichte netwerk van peelbanen. Dat waren namelijk geen wegen, maar afvoerbanen voor de turf. Grenzend aan het veen lagen de 'woeste' gronden waarop boeren schapen hoedden en bijen hielden.

Wandelen in De Groote Peel

De 'woeste Peel' is inmiddels grotendeels beschermd en onderdeel van het Nationaal Park De Groote Peel. De oude peelbanen, vaarten en veenputten zijn hier en daar nog goed zichtbaar. Je wandelt er door een stil, weids en waterrijk hoogveengebied dat van groot belang voor watervogels. Het park is dan ook een internationaal erkend 'wetland'. Er broeden bijna honderd vogelsoorten en is een geliefde stop over voor allerlei soorten trekvogels. Je vindt er berkenbossen en heidevelden. Er groeit zonnedauw, lavendelhei, witte snavelbies, wollegras, klokjesgentiaan en grote wolfsklauw. In maart kun je nog een enkele kraanvogel waarnemen, beste spotplek: de Filosche Peel.

Tip

Bezoek het schilderachtige Peeldorpje Griendtsveen. Het is ontstaan in de veenkoloniale tijd en ademt nog de sfeer van vroeger (Toon Kortooms Park, http://www.toonkortoomspark.nl/). Het heeft kanaaltjes en ophaalbruggen, een oude dorpspomp en apostelwoningen.

Stormvloed, oorlog en verdwenen dorpen

Een uitgestrekte brakwaterwildernis, die zonder gids uiterst gevaarlijk kan zijn...

Saeftinghe ligt op Zeeuws-Vlaanderen en wordt al vanaf de 12e eeuw bedreigd door overstromingen. In de 13e eeuw wordt het land ingepolderd en leven de bewoners van de vier dorpjes - Saeftinghe, Namen, Sint-Laureins en Casuwele - van landbouw en turfsteken. Maar de Allerheiligenvloed van 1570 gooit roet in het eten. Het gebied wordt overspoeld, op Saeftinghe na. Tot 1584, want dan, tijdens de Tachtigjarige Oorlog, steken Nederlandse soldaten om strategische redenen de dijken door en gaat ook Saeftinghe koppie onder.

Wandelen over het Verdronken Land van Saeftinghe

Sinds 1975 heeft het Verdronken Land van Saeftinghe de status van natuurmonument. Ook staat het op de lijst van Important Bird Areas en is het erkend als 'wetland'. Een uitgestrekte brakwater-wildernis, zo wordt het omschreven, een oerlandschap dat leeft op het ritme van het getij. Een groot deel is vrij toegankelijk, daar kun je struinen, en er zijn enkele uitgezette routes. Wel opletten, want de vloed kan er verraderlijk snel opkomen. Tip: ga op stap met een van de gidsen (vooraf aanmelden bij bezoekerscentrum) die het gebied vol diepe geulen en kreken op hun duimpje kennen.

Deur naar de hel en bombardementen

De Kop van Noord-Holland, Den Helder, daar stop je weleens. Om de boot naar Texel te nemen. Wat anders kun je in 'Helsdeur' als je geen marinier bent?

Den Helder, in de Kop van Noord-Holland, daar is het een en ander gebeurd. Positiefs. En dat was ook nodig. De geschiedenis van de kernen Huisduinen en Helder - misschien ooit 'Helsdeur' genoemd vanwege het gevaarlijk diepe zeegat in het Marsdiep - is nogal heftig. Grote stormvloeden eind 12e eeuw, slaan het land rond Huisduinen en Callantsoog los van het vasteland. Helder wordt in 1500 opnieuw opgebouwd, een paar kilometer ten noorden van Huisduinen, op hetzelfde eiland. Maar de Allerheiligenvloed van 1570 veegt ze van de kaart. Helder en Huisduinen worden landinwaarts weer opgebouwd en via een zanddijk verbonden met het vaste land. Den Helder floreert door de marinebasis, wordt in de Tweede Wereldoorlog gebombardeerd door de geallieerden en de opbouw wil niet vlotten. Maar de koppige stad havenstad geeft niet op en de recentste opknapbeurt lijkt geslaagd. Rond Den Helder en Huisduinen kun je nu uitwaaien met stip.

Wandelen in De Huisduinen van Den Helder

De Helderse Duinen is een duinlandschap met lage duintoppen, een duinmeertje, duinvalleien en bossen. Ze bestaan uit drie duingebieden, de Grafelijkheidsduinen, de Donkere Duinen en het Refugium. De Grafelijkheidsduinen zijn gevormd van de resten van het oude eiland Huisduinen. Eind 2005 is de Helderse natuur uitgebreid met ruim 50 hectare struinnatuur: Mariëndal. Deze voormalige bollengrond is omgetoverd tot een gebied met lage duintjes, duingraslanden en waterpartijen. Er staat een uitkijkpunt waarop je een prachtig uitzicht hebt.

Zuigend zuur veen en drie lijken

Er komen weleens vreemde dingen uit de bodem naar boven, zoals onlangs een 13.000 jaar oud bos bij Amersfoort. Maar lijken?

Tussen Yde en Weerdingen kán het niet pluis zijn. Drie lijken, nu dan wel tentoongesteld in het museum van Assen, maar ooit toch in de veengebieden van Drenthe om het leven gekomen. Het 16-jarige 'meisje van Yde'  zou weleens geofferd kunnen zijn geweest, ze werd in 1897 uit het veen (niet in Yde, maar Stijfveen) zijn gevist met een koord om haar nek en een steekwond in haar hals. Ze zou meer dan 2000 jaar oud zijn. Het paar van Weerdingen, twee mannen, werden na de vondst in 1904 opgerold in een kistje en naar het lijkenhuis op de begraafplaats van Nieuw-Weerdinge gebracht. Dat de lijken zo goed bewaard zijn gebleven komt door de zuren in het veen. Al zin in een wandelingetje?

Wandelen tussen Yde (De Hondstongen) en Weerdinge (Valtherbos)

Het grootste deel van Drenthe ligt 12 - 20 meter boven NAP, het Drents Plateau. Het bestaat vooral uit keileem, afgetopt met lagen dekzand en veen. Het hoogste natuurlijke punt van de provincie ligt 32 meter boven NAP. Ruwweg ziet Drenthe er uit als een omgekeerd bord; het midden is relatief hoog (en zanderig); de randen liggen lager, zijn nat. Die randen zijn vooral veengronden, die op enkele delen na (in het Bargerveen en het Fochteloërveen) bijna helemaal zijn ontgonnen. Eigenschap van het veen: goed conserveren. Dat gebeurde met het meisje van Yde in De Hondstongen, het paar van Weerdingen bij het Valtherbos.

Wandelen bij Yde of Weerdinge

Het meisje van Yde werd gevonden in de gemeente Tynaarlo in het natuurgebied De Hondstongen. Het is onderdeel van het beekdal van de Runsloot, één van de laatste niet gekanaliseerde beekjes in Drenthe. En Weerdinge is een klein esdorp met wat Saksische boerderijen ten noorden van de stad Emmen. In de omgeving van Weerdinge vind je essen en bossen, zoals het Valtherbos en de Emmerdennen.

Wandelroutes Yde/De Hondstongen en omgeving

• Omgeving vindplaats van het Meisje van Yde, 4 km door het veen
• Wandelroute Beekdal van de Hondstong, 5 km, start Yde,
• Er is ook een miniknapzakroute Yde
• Iets verder van Yde kun je fraaie wandelingen maken, o.a. door het landschap van de Drentsche Aa.Routes van Staatsbosbeheer, tussen 6 en 20 km
• of de wandelroutes op Wandelzoekpagina: Wandelroutes Weerdinge, wandelen door het Valtherbos of de natuur bij Emmen
• Trage Tocht Valthe, 14 km, Valtheres en Kamperbos

Onder de rook van raffinaderijen

Reusachtige schoorstenen, witte roetpluimen, maar ook goudgele rietpluimen en een groen strand - waar vind je dat?

Afhankelijk van de wind komen de roetpluimen van de Maasvlakte, of die van de Europoort of die van de Botlek op je af. Alle drie industriegebieden waar je niet omheen kunt. De Maasvlakte, sinds enkele jaren uitgebreid met Maasvlakte 2, is een groot industriegebied. Net als de buren Europoort en Botlek die samen de omvangrijkste petrochemische-industriegebieden van de wereld vormen. De Europoort werd tussen 1958 en 1964 aangelegd op het eiland Rozenburg. Het dorp Blankenburg (400 inwoners), veel boerenbedrijven maar ook vogelreservaat De Beer moesten wijken.

Wandelen onder de rook van raffinaderijen

Maar het bijzondere is: wandelend onder de rook van Rotterdam, door de duinen van Oostvoorne, kom je uit bij de voormalige hut van Ome Piet, een fraaie vogelspotplek langs de rand van de Slikken van Voorne. En de paden waarover je wandelt zijn allesbehalve 'industrieel'.  Heerlijk verende graspaden tussen manshoge rietpluimen, langs de zompige oevers van het Oostvoornse Meer. Je kunt totaan Rockanje en dan met de bus weer terug. Wie het liever klein en beschut heeft, blijft in de buurt van bezoekerscentrum Tenellaplas. Op het nabijgelegen landgoed Mildenburg wandel je over statige lanen door een oud beukenbos. Met vanaf een hoog duin uitzicht over álles: het Groene Strand, het Oostvoornse Meer, duinen en raffinaderijen.

Zeewrakken en verdronken land

Zo plat als een biljartlaken, waarop de wind vrij spel heeft en waar je geen rondjes wandelt maar blokken. Waarom dan toch naar Flevoland? Voor het fraaie ommetje Schokland bijvoorbeeld.

Het is waar, Flevoland blinkt niet uit door romantisch glooiende heuvels waar avontuurlijke paadjes kriskras langs oeroude eiken en idyllische vennetjes slingeren. Maar karakter heeft de provincie wel, al moet je er misschien even naar 'graven'. De bodem ligt vol zeewrakken (gemarkeerd met rode schepen op lange palen) ook bijzonder is de geschiedenis van voormalig eiland Schokland. Bij Kampen afslag Urk, dan ben je er.

Eiland met werelderfgoedstatus

Op de Werelderfgoedlijst van Unesco staan indrukwekkende namen, de Taj Mahal in India, de Macchu Pichu in Peru. En sinds 1995 ook Schokland. In bezoekerscentrum Gesteentetuin kun je zien waarom Schokland zo bijzonder is. Schokland wordt door storm en overstromingen losgeslagen van het vaste land, verdrinkt zelfs, in 1825 en in 1858 gebiedt Willem III dat het eiland ontruimd moet worden. In 1936 wordt begonnen aan de inpoldering van Schokland. En in 1942 is het geen eiland meer, maar 'een vis op het droge'. De contouren van het voormalige eiland werden met bomen beplant. Het is het traject dat je op Rondje Schokland aflegt. Van bezoekerscentrum Gesteentetuin naar 'Het Eilandje' waar met hulp van Unesco het haventje van Oud-Emmeloord is gereconstrueerd.

Staal en stapels woningen

Waarom de werknemers van Tata Steel zoveel geluk hebben? Net als de  inwoners van Heemskerk, Velsen, IJmuiden en Beverwijk?

Aan de mond van het IJ is het druk. Veel bedrijvigheid is het kenmerk van IJmond dat bestaat uit de gemeentes IJmuiden, Velsen, Heemskerk en Beverwijk. Geen van alle zijn het namen die rieken naar groen of ontspanning. Er is wel duin en er is strand, maar de smaak van havens en sluizen, van huizen, verkeer en  industrie overheerst. Maar wie inzoomt op het gebied zal verbaasd zijn. Tussen staalfabrieken en woonkernen lopen fraaie wandelroutes. Over landgoederen en langs het water, met uitzicht op de cruiseschepen richting Amsterdam. Het wandelnetwerk NOord-Holland heeft haar armen om IJmond geslagen en dat levert heel veel kilometers aan interessante routes op, van culinaire ommetjes tot het meerdaagse IJmondpad.

Wandelen IJmond

Het wandelnetwerk verbindt alles wat IJmond aan moois, interessants én lekkers bezit. Landgoederen met restaurants, boulevards met duinpaadjes, eetcafétjes met Beverwijks beroemde bazar.

Ommelanden of onlanden

Bewegende bodem, scheuren in huizen, kerken en borgen, verontruste burgers. Gaat er nog steeds niets boven Groningen?

Last but not least, Groningen. Een fraaie provincie met schitterende wierdendorpen, gebouwd op heuvel(tje)s van Groningse klei. En ook een rijke provincie, wat te zien is aan prachtige borgen (landhuizen) als Menkemaborg, Fraylemaborg, Nienoord en Verhildersum. Voor zover ze nog overeind staan natuurlijk. De NAM boort erop los, de bodem zakt onder de Grunningers weg, de moed zinkt de bewoners in de schoenen. 'Huizen raken beschadigd, monumenten verkruimelen onder onze ogen. ' De Groninger Bodem Beweging en heel veel andere organisaties trekken aan de bel.

Wandelen Groningen

Winsum, de mooie wierdendorpen Middelstum en Huizinge, Groningen Stad, het middeleeuwse gehucht Ten Boer, Slochteren - waar kennen we de dorpen ook weer van, behalve van de aanhoudende reeks slechtnieuwsberichten? Misschien wel van twee fraaie langeafstandwandelpaden die de provincie aandoen. Het Pieterpad, de koningin onder de wandelpaden, loopt dwars door de provincie en kruist het splinternieuwe Groot Frieslandpad ten zuiden van de stad. Het zijn maar twee voorbeelden, maar er zijn heel veel meer wandelroutes in Groningne. Ze maken de reis naar het noorden dubbel en dwars waard. Het is mooi onder de hoge luchten van Groningen.