Wandelen in de ijstijd: de hunebedden van Borger

In de serie ‘Wandelen in de ijstijd’ kan een wandeling langs hunebedden niet ontbreken. Hunebedden zijn de meest tastbare overblijfselen uit de ijstijd. Ze hebben iets magisch. Wandelend langs deze stenen monumenten, vraag je jezelf af: hoe kan het dat dit gebouwd is en wie bouwden ze? Rondom Borger tref je vele van deze bouwwerken aan. Het gezin van Ellen Luijks ging op pad op de Hondsrug, uitgeroepen tot Unesco Geopark.

Ellen Luijks

Wandelen In De Ijstijd De Hunebedden Van Borger; Hunebedden Borger — (Foto: © Agnes Luijks)

Eerst even dit… Wandelboswachter Ellen Luijks gaat regelmatig alleen, met haar gezin of vriendinnen op avontuur in de Nederlandse natuur. Als auteur van het boek ‘De spannendste wandelroutes met kinderen’ en wandelgidsen van de Oude Bondswandelwegen kent zij de mooiste wandelgebieden. In de blogserie ‘Wandelen in de ijstijd’ neemt ze je mee naar wonderlijke oer-natuur in de buurt.

Wandelen In De Ijstijd De Hunebedden Van Borger; Hunebed D21 — Hunebed D21 bij het plaatsje Bronneger. (Foto: © Ellen Luijks)

Oudste sporen

Hunebedden vormen de oudste zichtbare getuigen van onze verre voorouders in Nederland. Het zijn uit grote zwerfkeien opgetrokken grafkamers van ruim 5000 jaar oud. Aan de zijkant bevinden zich de draagstenen en de dekstenen vormen het 'dak' van een hunebed. Hoewel de stenen tegenwoordig open en bloot liggen, waren hunebedden vroeger geheel bedekt met een aarden heuvel. Nederland is een land van zand, klei en veen. De grote keien zijn dan ook door de voorlaatste ijstijd door het ijs vanuit Scandinavië hierheen gebracht.

Hunebedhoofdstad Borger

Na in het Hunebedcentrum het spoor van de prehistorie te hebben gevolgd, wandelen we via de witte zeshoekige bordjes van het Bijvoetpad door het landschap waarin de eerste Drentse boeren zich vestigden. De boeren behoorden tot de zogenaamde Trechterbekercultuur, genoemd naar de vorm van hun aardewerk. Borger mag zich, met 18 van de 54 Nederlandse hunebedden, met recht hunebedhoofdstad noemen. Het duurt dan ook niet lang voordat we de eerste hunebedden zie. Niet één, maar vijf bij elkaar!

Wandelen In De Ijstijd De Hunebedden Van Borger; Onderkant Hunebed — (Foto: © Ellen Luijks)

Wandelen In De Ijstijd De Hunebedden Van Borger; Hunebed D25 — Hunebed D25, een derde van de drieling met D23 en D24. (Foto: © Ellen Luijks)

D staat voor Drenthe

De eerste drie hunebedden, D23, D24 en D25 (waarbij de D staat voor Drenthe), vormen samen een driehoek. Vooral D25 is nog erg compleet. Hier zijn in de negentiende eeuw veel potscherven gevonden. Even verderop liggen D21 en D22. D21 is een van de fraaiste hunebedden. Dit zogenaamde portaalgraf staat tegen een markante beuk. D21 vormt een tweeling met D22 en is het kleinste hunebed van Nederland. “Hee mam, zie je dat? Het ziet er uit als een schildpad”, roept dochter Agnes. Even verderop liggen ook nog grafheuvels, die stammen uit de periode direct na de hunebedden en dus net wat minder oud zijn.

Drouwenerzand

Verderop lopen we langs het Drouwenerzand. Zo’n 150 jaar geleden was dit een immense zandvlakte. Door overbegrazing van schapen en het steken van heideplaggen werd het zand groter en groter. De zee van zand bedreigde dorpen als Drouwen. Nu houden bomen en heidestruiken het zand vast. “Kijk daar mam”, Agnes wijst op een boomklever die langs een boomstam naar beneden loopt. Even verderop zie ik een boomkruiper; die kan alleen omhoog tegen een stam op lopen. Ook een nieuwsgierige eekhoorn laat zich even zien.

Wandelen In De Ijstijd De Hunebedden Van Borger; Boomkruiper — Boomkruiper. (Foto: © Bob Luijks)

Wandelen In De Ijstijd De Hunebedden Van Borger; Mammoet mammoetpad — Op het Mammoetpad. (Foto: © Ellen Luijks)

Mammoeten

Verder wandelend door het open landschap, vallen ons de vele boerderijen op. Hier overheerst de rust. Als we langs het kanaal lopen, gaat het pad automatisch over in het Mammoetpad. In de ijstijden was Drenthe een toendra, compleet met mammoeten. Opgegraven botten vormen daarvan de tastbare overblijfselen. De twee reusachtige mammoeten herinneren hieraan.

Grootste hunebed

Na een rondje door het leuke centrum van Borger, komt ons eindpunt weer in zicht, maar niet voordat ik het pronkstuk van de route bewonder. D27 is met 22,5 meter het grootste hunebed van Nederland. Maar liefst 26 draagstenen houden de negen dekstenen omhoog. Een waardige afsluiting van deze ‘ijstijdroute’.

Praktische informatie over de route

Ellen liep een wandelroute van 13,5 kilometer, een gedeelte van de langeafstandsroute ‘De loop langs de hunebedden’. De wandelroute van het Drents Landschap neemt je mee door de historie van de hunebedbouwers.
Parkeren kan bij het Hunebedcentrum, Hunebedstraat 27 in Borger.
In het hunebedcentrum kom je meer te weten over hunebedden en het Drentse landschap.
Let op: een hunebed is een grafmonument, dus erop klimmen wordt niet gewaardeerd.
De hond is aangelijnd welkom.

Wandelgids 'De Loop langs de Hunebedden'

De wandelgids van de langeafstandswandelroute 'De Loop langs de Hunebedden' is verkrijgbaar bij Het Drents Landschap. In 19 etappes zie je meer dan 300 km van Drenthe, langs 53 Nederlandse hunebedden. De gids bevat meer informatie over de geschiedenis van hunebedden.

Bekijk de wandelgids