Tijdens een wandeling op de Veluwse heide, kom je de schaapsherder met zijn schapen vast weleens tegen. Nu de wolf ook op de Veluwe leeft, zijn er twee honden bijgekomen om de kudde te beschermen. Als wandelaar kun je daar heel gemakkelijk rekening mee houden en boswachter Laurens Jansen van Staatsbosbeheer vertelt hoe.
In de rubriek 'Wandelen, natuurlijk!' nemen we je mee langs actuele natuuronderwerpen voor wandelaars, samen met de boswachters van Staatsbosbeheer. We onderzoeken samen hoe wandelaars kunnen bijdragen aan een rijkere natuur.
De Hoog Buurlose heide op de Veluwe is al eeuwenlang het domein van een grote kudde heideschapen, landgeiten, de herder en zijn honden. Hoog Buurlo is een bos- en bewoningskern in het hart van de Veluwe en heeft twee schaapskooien. Boswachter Laurens vertelt over de kudde Hoog Buurlo, hoe ze de heide begrazen en hoe ze samenleven met de nieuwste bewoner van de Veluwe: de wolf.
“De schaapskudde zetten we heel bewust in om de heide te beheren. De schaapsherder kijkt goed welke stukken de schapen moeten begrazen, om te zorgen dat de heide goed blijft bloeien of op sommige plekken terug kan groeien”, vertelt Laurens. “De schapen grazen dus om sommige grassoorten terug te dringen; ze zijn heel belangrijk voor natuurbeheer van de heide. Bij bepaalde grassoorten zoals het Pijpenstrootje, branden we ook stukjes weg om die soorten terug te dringen of we maaien het gras. In combinatie met de schapen, gaan die grassen dan weg. Zij maken met hun hoeven de graszoden kapot en zo kan het heidezaad in de bodem weer ontkiemen en keert de heide terug.
“Van de zestiende tot de negentiende eeuw hadden schaapskuddes ook een andere functie. Toentertijd gebruikte men de mest van schapen om de landbouwgronden te verrijken. De mest vermengde men met heideplaggen en die strooiden ze uit over de akkers. De potstalcultuur. Zo konden ze toch gewassen verbouwen op de minder vruchtbare grond. Vandaag de dag zijn de schapen echt voor het begrazingsbeheer. Ieder dier dat op de Veluwe leeft, heeft zo zijn eigen niche. Een ree snoeit als het ware de topjes van de bomen, runderen en paarden zijn in andere gebieden actief als grazers; ze zijn allemaal onderdeel van het ecosysteem in hun gebied.”
In de schaapskooien op de Hoog Buurlose heide is er de afgelopen jaren het een en ander veranderd. Met de komst van de wolf naar de Veluwe, kunnen de schapen namelijk niet meer los op de heide lopen. Laurens: “In 2019 is er voor het eerst weer een wolvin in ons gebied gesignaleerd. In 2022 kwam daar een mannetje bij en nu hebben ze een kleine roedel van zeker zes dieren. Om de schapen te beschermen hebben we eerst al wolfafweringsrasters geplaatst rondom de schaapskooi en op de heide. Nu zijn er twee honden bij om de schaapskudde te beschermen. Het zijn Karpatische Herdershonden uit Roemenië; Nora en Ravi heten ze.”
“Een wolf wil jagen, maar zal nooit het risico lopen om gewond te raken, want ze wil ook haar roedel beschermen. Daarom zijn de beschermingshonden heel effectief, de wolf blijft op afstand door de honden. Onze honden zijn heel bewust gesocialiseerd, ze komen vanaf pup af aan al in contact met mensen en zijn dus gewend aan mensen om hen heen.” Heel belangrijk voor de wandelaar. Het is natuurlijk nieuw voor wandelaars in het gebied dat er ook kuddebeschermingshonden rondlopen, maar deze zijn niet gevaarlijk en zijn er echt om de schapen te beschermen.
Laurens: “Het is goed om te weten dat de honden alleen loslopen als er een schaapsherder bij is, ’s avonds zijn de honden en schapen binnen het raster te vinden. Wanneer je een gebied binnenwandelt waarin de honden lopen, staat dat altijd aangegeven. Het is nodig om je hond aan de lijn te doen, want het kan zijn dat kuddebeschermingshond even gaat blaffen uit bescherming. De honden gaan echt goed samen met mensen, daar is het ras op uitgekozen. We willen graag een situatie op de heide waarbij wolven en schapen kunnen samenleven en mensen veilig en fijn kunnen wandelen.”
Op deze gemarkeerde wandeling van 4,5 km kom je langs de schaapskooi, het nachtverblijf van de schaapskudde. Volg de gele paaltjes vanaf Parkeerplaats Hoog Buurlo in Radio Kootwijk.
Speciaal voor blinden en slechtzienden is er een route van 1 km met borden met QR-codes waarmee je via gesproken tekst meer te weten komt over de schaapskooi Hoog Buurlo. Onderweg worden je zintuigen geprikkeld door de geluiden en geuren van de schapen en de verschillende (onverharde) ondergronden. Je start op Parkeerplaats Hoog Buurloseweg in Radio Kootwijk, dichtbij de schaapskooi.
De Veluwe is een favoriet wandelgebied voor veel natuurliefhebbers, maar wist je dat er een nog rede...
In het noorden van de Veluwe, kom je tijdens je lentewandeling allerlei vogelsoorten tegen. Je ziet ...
Misschien is het je al opgevallen tijdens je wandeling in de uiterwaarden: hier en daar zie je bordj...
Het broedseizoen komt eraan, vanaf 15 maart. Dat betekent dat je tijdens jouw wandeling in de natuur...