Speuren naar dierensporen tijdens je wandeling: tips

Om tijdens je wandeling door de natuur oog in oog te staan met bijvoorbeeld een hert, zwijn of das heb je vaak veel, soms zelfs heel veel, geluk nodig. Veel dieren komen pas in de schemering tevoorschijn en maken zich bij het zien van mensen meestal snel uit de voeten. Dieren laten echter hun sporen achter, waardoor je toch kunt zien welke diersoorten er in een gebied leven.

Bij diersporen denk je in de eerste plaats misschien vooral aan pootafdrukken op de grond, maar er zijn er nog veel meer: uitwerpselen, vraatsporen aan bomen en takken, overblijfselen van nesten, braakballen en veren. Je kunt deze sporen het hele jaar door tegenkomen, maar in de wintermaanden is de kans om ze te zien net iets groter. In kale bomen zie je oude nesten beter zitten en ook vraatsporen aan takken vallen dan beter op. Ligt er sneeuw, dan zijn pootafdrukken natuurlijk heel goed zichtbaar. Een goede reden om ook in de koudere wintermaanden op pad te gaan.

Ook vogels laten vraatsporen achter. In naaldbossen kun je aan de voet van een stam een hoopje schors zien liggen. Zwarte spechten hakken met hun snavel in de boombast om insecten te zoeken. En zie je een hoopje met grijze veren op de grond liggen? Dat is een door een havik of sperwer verorberde houtduif. Dan weet je dus dat beide vogelsoorten leven in het gebied waar je doorheen wandelt.

Sommige dieren woelen of wroeten in de grond om voedsel te zoeken. Met name wilde zwijnen verraden op die manier hun aanwezigheid in een gebied. In het bos zie je soms grote stukken omgewoelde grond waar de zwijnen op zoek zijn geweest naar smakelijke wortels en wormen.

Zie je in de winter beschadigingen aan een boom of struik, zoals beschadigd schors of geknakte twijgen, dan kunnen dit veegplekken van reeën zijn. In de winter verliezen reebokken hun gewei en hebben dan de gewoonte om het vel van het gewei hierbij af te schuren. Daar gebruiken ze bomen of struiken voor.

Wilde zwijnen nemen vooral in de zomer graag een modderbad. De modder beschermt de dieren tegen parasieten en insecten en zorgt bovendien voor verkoeling. Na het bad schuren zwijnen graag met hun vacht en huid tegen bomen aan. Zie je op een boomstam schuurplekken met modder, en soms ook nog haren, dan weet je dat zwijnen dit gebied hebben gebruikt als ‘kuuroord’.

Zowel de vorm van uitwerpselen als de inhoud ervan, vertellen wie de producent is. Aan uitwerpselen kun je zien wat het voedingspatroon van een dier is. Ze bevatten onverteerbare onderdelen van de voeding, zoals pitten van vruchten, haren, veren, botten, resten van planten en insecten etc. Je kunt aan de uitwerpselen zien of deze van een planteneter of vleeseter zijn. In de keutels van bijvoorbeeld een ree of haas zijn geen dierlijke resten zichtbaar. En dan zijn er nog alleseters, dus dieren die zowel plantaardig als dierlijk voedsel eten. In de uitwerpselen van deze dieren vind je zowel zaden en pitten als resten van insecten of kleine dieren. Voorbeelden van alleseters zijn eekhoorns, vossen en (steen)marters.  

Om het ingewikkeld te maken: de uitwerpselen van een diersoort verschillen ook per seizoen. De cilindervormige keutels van reeën zijn in de herfst droger dan in de lente en de zomer. In de zomerperiode eten ze verse grassen en bessen, terwijl ze in de winter droge twijgen eten.    

- Een loep: met een loep kun je uitwerpselen en pootafdrukken beter bekijken.

- Een pincet: kan handig zijn als je wilt bekijken welke voedselresten er in uitwerpselen en braakballen zitten.

- Je smartphone: om foto’s te maken, zodat je thuis rustig op zoek kunt gaan naar ‘de maker’ van een afdruk of keutel.