In de provincie Groningen stonden eeuwen geleden 200 borgen: statige landhuizen van rijke Groningers. Door de eeuwen heen zijn de meeste borgen verdwenen. Er zijn er nog 16 over in het Groninger landschap. Op het Groninger Borgenpad van 240 kilometer kun je wandelen langs deze imposante huizen met minstens zo indrukwekkende landgoederen.
Het Groninger Borgenpad is verdeeld in etappes van ongeveer 12 kilometer. Daarnaast zijn er rondwandelingen van 11 tot 15 kilometer die starten vanaf een borg. Tussen de borgen door biedt het Groninger Borgenpad je natuur en afwisselende landschappen: van waterrijke polders tot beschutte houtsingels. Je wandelt door streken als het Westerkwartier, Fivelingo en Oldambt. Deze streken hebben ieder hun eigen kenmerken en charmes. Een deel van de borgen die je tijdens je wandeling passeert, is te bezoeken. We lichten vijf bijzondere borgen aan het Groninger Borgenpad voor je uit.
De Coendersborg in het dorp Nuis is het startpunt van het Groninger Borgenpad. De borg is genoemd naar raadsheer Ludolf Coenders, die eind zeventiende eeuw de grond kocht waarop toen nog drie boerderijen stonden. Hij gebruikte het gebied voor veenontginning en liet er tevens een landhuis op bouwen.
Achter het landhuis ligt het Coendersbos, waar je onder meer langs het Borgswiekje komt. Via deze gracht werd de borg vroeger met een trekschuit bevoorraad. De veengrond rond de Coendersborg is de ideale voedingsbodem voor stinzenplanten. Bovendien leven er veel dieren bij de borg, zoals herten en ijsvogels.
Wandel je het Groninger Borgenpad in de zomer, dan zie je bij het dorp Ezinge in de verte een groep bomen. Achter het groen ligt de Allersmaborg verscholen. Het stenen huis is in de middeleeuwen gebouwd en groeide in de negentiende eeuw uit tot een belangrijke buitenplaats. De eerste bewoner was Duurt Allersma, vandaar de naam van de borg.
Tegenwoordig wordt de Allersmaborg door de universiteit van Groningen gebruikt voor conferenties. Rond de borg ligt een park waarin veel broedvogels leven. Het terrein, behalve de nabije omgeving van de borg, is toegankelijk.
Een imposante oprijlaan, zuilen met daarop vazen en leeuwen bij een brug: de Menkemaborg bij Uithuizen straalt volop weelde uit. De borg was door de eeuwen heen het bezit van rijke families. Het landhuis werd meerdere keren verbouwd.
De erfgenamen van de laatste borgheer, Gerhard Albeda van Menkema, schonken de borg en het landgoed in de jaren twintig van de vorige eeuw aan het Groninger Museum. Rondom de borg ligt een classicistische tuin met een rozentunnel en doolhof.
Aan de oude weg tussen Groningen en Oldenburg ligt de Fraeylemaborg. Het witte huis, gelegen aan een grote vijver, is waarschijnlijk al voor het jaar 1300 gebouwd. Tot 1972 was de borg nog bewoond door leden van de familie Thomassen a Thuessink van der Hoop Van Slochteren (de langste achternaam van Nederland).
Tegenwoordig is er in de Fraeylemaborg een café-restaurant. In het koetshuis is een museumwinkel en expositieruimte. In de oranjerie, waar de bewoners van de borg ooit citrusbomen in bewaarden, zijn af en toe workshops. Achter de borg ligt een park waarin je verschillende stijlen kunt terugzien. Er zijn barokke zichtassen, de langste van Nederland zelfs, maar er is ook een lossere Engelse landschapsstijl te zien in het park.
De omgeving van het dorp Wedde werd vroeger omringd door een ondoordringbaar moeras. Aan het einde van de veertiende eeuw werd hier een stenen huis gebouwd. De eigenaar van het huis, Edde Addinga, leefde echter in onmin met de bevolking van de streek Westerwolde. De Westerwolders zaten niet te wachten op overheersing door de familie Addinga. In 1478 werd de borg zelfs verwoest door de bevolking. Ook in de Tachtigjarige Oorlog was de inmiddels weer opgebouwde borg betrokken bij conflicten. Tegenwoordig is de borg in rustiger vaarwater beland en is er een klein museum in gevestigd.
De borgen waar je op het Groninger Borgenpad langs wandelt, waren in eerste instantie steenhuizen. In de dertiende en veertiende eeuw werden huizen nog voornamelijk van het veel goedkopere hout gebouwd, dus een stenen huis was lang niet voor iedereen weggelegd. Deze stenen huizen waren vooral bedoeld als toevluchtsoord in het geval van nood. Ze stonden daarom vaak op hoger gelegen plaatsen, soms omringd door een gracht. Er stonden ruim 500 jaar geleden zeker tweehonderd van dit soort steenhuizen in Groningen. Door de uitvinding van het buskruit, waar de borgen geen bescherming tegen konden bieden, verloren de steenhuizen hun verdedigingsfunctie. Het grootste deel van de steenhuizen werd gesloopt. De paar steenhuizen die overeind bleven staan, veranderden in versterkte woonhuizen. Bij de Fraeylemaborg en Menkemaborg zijn resten van het oorspronkelijke steenhuis teruggevonden.
Deze versterkte landhuizen worden in Groningen 'borgen' genoemd. Ze werden bewoond door rijke families, die rondom hun optrekje grote parken en bossen lieten aanleggen. Van binnen werden de vele kamers stijlvol ingericht. Op het terrein van de borg verrezen vaak allerlei bijgebouwen, zoals koetshuizen en oranjerieën. De tuinen werden aangekleed met vijvers, doolhoven en zonnewijzers. Overigens zijn niet alle borgen oorspronkelijk een steenhuis. Rijke families die later grote landhuizen bouwden, gaven deze ook dikwijls de naam ‘borg’. Op een (luxe) feestje vertelde je natuurlijk veel liever dat je in een ‘borg’ woonde dan in een simpel ‘huis’.
Wil je alle zestien borgen in Groningen ontdekken? Het Groninger Borgenpad heeft een eigen site waarop je gratis de routebeschrijvingen en kaarten van de etappes en de rondwandelingen kunt downloaden. Op de site vind je bovendien meer informatie over de achtergrond van de borgen.
Weer of geen weer, Groningen heeft iets voor wandelaars. De wolken drijven over en de zee is nooit v...
Het Pronkjewailpad is een route van ruim 500 kilometer door de provincie Groningen. Van april tot en...
Voor het eerst is het het hele Pinksterweekend tijd voor Dag van het Kasteel. Waar ga jij een wandel...
Een rijke geschiedenis, een majestueuze uitstraling en vaak omringd door mooie natuur. In de buurt v...
Op Wandel.nl vind je overzichten van wandelroutes in de omgeving van een grote stad. Deze keer een o...