10x wandelen in Vlaanderen

Vlaanderen lijkt vol en dichtbebouwd, maar wie beter kijkt ontdekt dat er op dit kleine stukje land ongelooflijk veel te wandelen is. En een plusje voor de Vlamingen: het is allemaal goed ontsloten. Er zijn knooppunten, grote-routepaden, streekpaden en ‘dagstappers’, en elke regio heeft wel zijn eigen websites, gidsen en kaarten. Wandel.nl tipt de tien mooiste gebieden.

De Voerstreek is een wandelaarslievelingetje. Rustig, groen, en landschappelijk kan er weinig tegenop. Zo pastoraal. De heuvels, stille paden, bossen, riviertjes, holle wegen, statige hoeves, kastelen, bijzondere vakwerkhuisjes en mooie panorama’s zijn allemaal precies goed. De dorpen ook, trouwens. Begin bijvoorbeeld in Sint-Martens-Voeren, een prima uitvalsbasis. Hiervandaan kun je goed op weg met knooppunten-wandelnetwerk van de Voerstreek, goed voor zo’n 125 kilometer ‘stapplezier’. Daarnaast zijn er themawandelingen, waarvan er één is gekozen tot De mooiste wandeling van Vlaanderen vakantieland, de Bronnenwandeling, 8,5 km, vanuit Sint-Martens-Voeren, uiteraard langs diverse bronnen. Toerisme Limburg schrijft erover en de route vind je hier.

Meer info over wandelen in de Voerstreek haal je trouwens op de toeristische site van de Voerstreek, waar ook de knooppuntenwandelkaart te bestellen is. Superhandig is verder de wandelwebsite Wandelgids Limburg, met tientallen wandelingen (beschrijvingen en kaartjes), waaronder deze vanuit ‘s Gravenvoeren. Er is ook een wandelapp met wandelingen. De route is 18,4 of 19,5 km lang. Op de site is ook een gps-bestand te downloaden. De route maakt gebruik van de GR128, Vlaanderenroute, en gaat ook door Nederland (Krijtlandpad en Pelgrimspad.  Onderweg kom vanzelf in een devote stemming. Tientallen kruisen staan er langs de paden.

Benieuwd naar de héle GR 128? Meer info en een gps-track vind je op de site van Grote Route Paden.

De Vlaamse Ardennen hebben veel te danken aan de schrijver Omer Wattez. Hij geldt als de grondlegger van het toerisme in zuidoost Vlaanderen en verzon de naam Vlaamse Ardennen, die zeker meehielp de populariteit naar grotere hoogten op te zwepen. Slechts één ding is voor de bekendheid van de heuvels van deze Ardennen belangrijker: de wielerkoersen. Klassiekers als de Ronde van Vlaanderen passeren altijd wel de Kwaremont, de Muur van Geraardsbergen, de Koppenberg of de Leberg. Half België loopt dan uit. In de rest van het jaar evenwel, straalt het gebied een zeldzame rust uit. Ga naar (bijvoorbeeld) Ronse, en wandel over heuvels met vergezichten, door knusse dalen met piepkleine dorpjes en grote boerenhoeves. Langs kapelletjes, kerken en akkers (kouters) die verbonden zijn door kronkelende kasseiwegen en boerenpaden. En natuurlijk de holle wegen, met de karakteristieke rijen knotwilgen (knotrijen). Omer Wattez leeft er trouwens stiekem toch nog voort. Hij streefde al in de negentiende eeuw naar een evenwicht tussen mens en natuur. Vandaar dat er een milieuvereniging naar hem is genoemd. Dit Milieufront Omer Wattez heeft afgelopen jaar een eigen wandelkaart Vlaamse Ardennen – Schelde uitgebracht. De kaart combineert de provinciale wandelnetwerken met een eigen, fijnmazig knooppuntennetwerk. Te koop op het MOW-secretariaat, Kattestraat 23 in Oudenaarde, en in de boekhandels en diensten voor toerisme. Liever een kant-en-klare wandeling? Kan ook. De ‘dagstappers’ op grote-routepaden bijvoorbeeld. Zoals een 20,1 km lange ronde van Kwaremont via Klijpe en het Kluisbos terug naar Kwaremont. Veel klimmen! Een andere dagstapper in de Vlaamse Ardennen is de route van de 4 M’s, de Muur, Mattentaarten, Manneken Pis  (het oudste manneken, in Geraardsbergen) en Mastellen, 23,3 km vanuit Schendelbeke. Er zijn er nog meer.  Wie de smaak te pakken heeft kan dus doorlopen. Dat kan ook over 1 lange route, de Vlaamse Ardennen Streek-GR, 157 km. Het GR-pad start in Oudenaarde, gaat langs de Koppenberg en via Kluisbergen en Ronse tot Geraardsbergen. Vervolgens via Sint-Lievens-Esse, Rozebeke en Maarkedal tot in Etikhove.

De Kempen is een streek dichtbij huis. Op anderhalf uur rijden van Utrecht ligt deze lekkere wandelstreek. Lekker in twee opzichten, want ze hebben er ook een heel scala aan streekgerechten. Ga je er wandelen dan zie je bossen en heidevelden, zandduinen en meren, abdijen en begijnhoven. Plus gezellige steden en dorpjes als Turnhout, Lier en Malle. Ook de voormalige landloperskolonies die genomineerd zijn om Unesco werelderfgoed te worden liggen in deze streek. De Kempen hebben 10 wandelnetwerken, samen zo’n 2000 kilometer. De Kempense Kolonies er één van. Ze combineren natuur, erfgoed en de unieke grenssfeer. Een andere is het Wandelnetwerk Kempense Heide, ruim 500 km. Het sluit in het noorden aan op de Nederlandse netwerken van de Brabantse Wal en de Baronie. De Kalmthoutse Heide die er deel van uitmaakt is het oudste beschermde natuurgebied van België, en sinds kort een stiltegebied.

Wil je niet zelf aan de slag, kijk dan eens bij uitgezette korte routes als het Trappistenpad, 8,8 km. De route begint bij Abdij van O.-L.-Vrouw van het Heilig Hart van Westmalle. Aan het einde van de route kom je langs de Brouwerij der Trappisten van Westmalle waar het trappistenbier van Westmalle al decennia wordt gebrouwen. De brouwerij is niet open voor publiek, maar in de omgeving zijn genoeg gelegenheden om een pintje te pakken. Een andere, typisch De Kempen wandeling is Gevangen tussen grens en groen, een uitstekende kennismaking met Wortel-Kolonie.

Ook in de Kempen is er een streekronde, op basis van Grote Routepaden, die al het moois van de streek samenvat, nou ja samenvat, in 252 km. De Streek-GR Kempen. Vanuit Herentals kan je nóg verder: hier begint een verbindingsroute naar het Kempen-Maaspad (GR 561).

In de uiterste zuidwesthoek van Vlaanderen ligt het Heuvelland. Je komt er steile hellingen, holle wegen, restbosjes, weidse uitzichten en schattige dorpjes tegen. Ook herinneringen aan de Groote Oorlog zijn hier alomtegenwoordig. Het gebied nabij de Franse grens is getekend door de Eerste Wereldoorlog. Maar ze is niet alleen aantrekkelijk voor geschiedenisliefhebbers. Het Heuvelland heeft ook fijne wandelmogelijkheden. Er zijn wandelnetwerken met knooppunten, van het Heuvelland zelf, buurvrouw Hoppeland en buurman de Ieperboog.

Uitgezette routes zijn er ook. Bijvoorbeeld de Tweebergenwandelroute, 7,2 km vanuit Neerplaats in Westouter. Over twee bergen (dus), de Sulferberg en de Rodeberg.

Voor de muziekliefhebbers: vlak bij Westouter ligt Dranouter, een vaste stop tijdens de festivalzomer. Meer korte tochten vind je hier, complete routebeschrijvingen zijn er downloadbaar. Kaarten en gps-tracks idem dito! 

Een mooie, wat langere dagtocht is er te maken op de paden van het grote-routepadennetwerk. De Dagstapper Met zicht op de heuvels.  (hier vind je een artikel over de route, plus een gps-track). Een andere in dezelfde categorie: 25,7 km vanaf Rodeberg, de panoramawandeling in de West-Vlaamse bergen.

Dé grote, alomvattende streekroute is de Streek GR Heuvelland. Met 125 km niet eens een overdreven lange route.

Dikke, degelijke boerenknollen, adellijke kasteeldomeinen, kerkjes en vierkantshoeves, schitterende parken en een lappendeken van akkers en weiden die nog geschilderd zijn door Brueghel. Al die rustieke zaken kom je tegen op het wandelnetwerk Pajottenland. Het grootste wandelknooppuntnetwerk van Vlaanderen. Wie alle knooppunten wil aantikken, zal 760 kilometer wandelen. Het Pajottenland ligt vlak bij Brussel, maar is een mooi, stil wandelgebied met gouden tradities. Waaronder de parelende geuze. Er is een wandelgids + kaart te koop waarop je ook informatie krijgt over het wegdek, de bezienswaardigheden en horecazaken en rustbanken. Korte wandelingen hieruit zijn bijvoorbeeld de Kastelenwandeling, en de Woestijnwandeling. Langs een geuzestekerij, het volksinstrumentenmuseum en een gereconstrueerd oud café met typische volksspelen.  Een langere route (25,6 jm) start in Asse en komt langs de abdij van Affligem, door de voortuin van Pajottenland. Grote-routepaden zijn er nog meer. Die van het Pajottenland zijn ondergebracht in de Dagstappergids Vlaams-Brabant, en in de gids De vijftig mooiste dagwandelingen langs GR paden in Vlaanderen. De laatste is 'volledig uitgeput', maar de losse routes zijn te downloaden van de groteroutepaden-site, dus geen nood.

Brugge is bijna té mooi. Toeristen komen erop af als bijen op een honingpot. Toch, als je een beetje buiten de gebaande paden loopt, kun je er zo maar in je eentje wandelen. En even buiten de stad is de rust alweer gewoon. Leuk om stad en platteland lekker af te wisselen! In Brugge bijvoorbeeld met deze dagtocht van Frank Wandelt. Eromheen met korte wandelingen als de Driekastelenwandelroute of de Meetkerkse Moerenwandelroute. Of een wat langere, een dagstapper bijvoorbeeld. Er is er een die Langs kasteeldomeinen, kanalen en Brugse vesten heet. Een rondje vanuit Sint-Michiels (Brugge station), naar Sint-Andries en Varsenare. 23,5 km. Het is niet de enige de enige dagtocht die er te maken is met hulp van grote-routepaden. Op zoek naar een verhaal van verzanden, inpolderen en ontpolderen is er ook een. Een 20,7 km lange dagtocht met de zee in je neus, van Knokke naar het mooie Retranchement, naar Sluis, Sint-Anna ter Miden en weer naar Knokke. Hier tik je het Zwin aan. Dat gebeurt ook op de route Langs oude Zwinhavens en scheefhangende populierenrijen,  22,5 km van Damme naar Oostkerke naar Hoeke en weer terug naar Damme. Het Zwin staat verder centraal in een andere, kortere wandeling. De Zwinwandelroute, 12 km.

Tot slot de langste route van de streek, de 160 km lange Streek-GR Uilenspiegel, dat zelfs doorloopt in Nederland. Volgens de legende was Tijl Uilenspiegel een deugniet die vrij als een vogel rondtrok. Veel later wordt hij een verzetsheld tegen de Spaanse bezetter. Het is deze Tijl die de gids is voor een prachtige Streek-GR langs kreken en kanalen.

Brussel is een fijne wandelstad. Lekker afwisselend, en goed voorzien van beschreven wandelingen. Ook zelf zwalken levert altijd wat op. Wandel van het Koningsplein tot de Grote Markt en je komt onderweg veel van de geschiedenis tegen. Brussel heeft ook sfeer. Er zijn overal (hoewel soms verstopt) mooie gebouwen, smalle stegen, bijzondere winkels, musea, antiekzaakjes. En dan hebben we het nog niet eens over het eten en drinken… Kies je voor beschreven routes dan kun je dagen vooruit. Van Architectuur in Brussel tot de Zennerale Bierwandeling, de stad heeft een keur aan wandelroutes die je kunt downloaden. Deze routes zijn korte wandelingen, tussen 1 en 4 uur.

Er zijn ook langere. En ook wandelingen die meer gericht zijn op het groen. De laatste vind je o.m. bij De Groene Wandeling. De Groene Wandeling is opgedeeld in zeven stukken, die elk verschillende facetten van het landschap van het Brussels Gewest belichten (stedelijke, rurale, industriële…) en je het groen aldaar laten ontdekken. In lengte variëren ze van 5 tot 12 km. Ook groen is het (jawel) op de Streek-GR Groene Gordel. Dat is een pad van 147 kilometer rond het Brusselse gewest, door drie deelregio’s van Vlaams-Brabant: het Pajottenland, de Brabantse Kouters en het Dijleland. De start is in Halle, de bedevaartsstad in de Zennevallei aan de rand van het Pajottenland. Er zijn overal goede verbindingen met de stad.

Wat betreft de grote-routepaden: er is ook een doorgaande route die dwars door de stad loopt: de GR12 van Amsterdam naar Parijs. Van GR’s maken (dat weet je intussen) ook de Dagstappers gebruik. In de buurt van Brussel zijn er een aantal te wandelen. Waaronder de route van Jezus-Eik naar Bosvoorde en weer terug naar Jezus-Eik, Op zoek naar Den Boschgeest van het Zoniënwoud,  22,9 km.

De naam van het Hageland verwijst naar bos – dat begint dus al goed. Het is inderdaad een regio met veel kreupelhout en hagen. Tot in de 18de eeuw waren er wolven, weerwolven nog veel langer. Industrialisatie is er nooit op gang gekomen, waardoor de streek redelijk ongerept is gebleven. Er wordt geld verdiend met de fruitteelt, maar dat is van de laatste decennia. Wijnbouw komt ook voor in het Hageland, net als bierbrouwerijen (waar niet?). Het graan in de buurt van Hoegaarden gaat naar het gelijknamige bier. Leuven is de hoofdstad, maar niet de enige eeuwenoude stad: Aarschot, Diest, Landen, Scherpenheuvel-Zichem, Tienen en Zoutleeuw zijn provinciestadjes met een geschiedenis.

Om in het Hageland maar eens groot te beginnen: de Streek-GR Hageland laat je in 220 kilometer het Hageland en de typische afwisseling van de streek zien: beboste ijzerzandsteenheuvels, wijngaarden en natuurreservaten in het noorden; in het zuiden glooiende akkers, weidse vergezichten, kapellen en grote vierkantshoeves. Je kunt er ook delen van lopen, in een lusvorm bijvoorbeeld op een Dagstapper. Er zijn er diverse in het Hageland. De mooie en veelzijdige Met de Demer als leidraad start in Oranjestad Diest. Het Vlaams historisch erfgoed komt goed aan bod op deze tocht: volksdevotie rond de basiliek van Scherpenheuvel, mooigerestaureerde hoeven, een middeleeuwse donjonen , herinneringen aan de oude tv-reeks Wij, heren van Zichem.

Voor de doe-het-zelver is er in het Hageland ook genoeg te wandelen. Er zijn verschillende wandelnetwerken met knooppunten. Een nieuwe is het Wandelnetwerk Getevallei, dat meteen al de prijs Beste Wandelroute van het jaar kreeg. Er hoort ook een wandelkaart en boekje bij. Hier staan suggesties in als de Halewijnwandeling, vanuit het fraaie stadje Zoutleeuw. Onderweg zijn er highlights het 100 hectare grote provinciaal domein Het Vinne, met prachtige natuur en wandelpaden. De merkwaardige heuvel tegenover de ingangsweg is een motte, een burchtheuvel uit de 11e-eeuw.