Zomer of winter, in alle seizoenen speelt hoofdbescherming een rol. Wandel.nl legt uit waarom.
Hoofdbescherming tijdens het wandelen: geen bijzaak
Teveel UV-straling en veelvuldig verbranden verhogen het risico op huidkanker. Ook op het hoofd. Ter bescherming is alleen daarom al een pet of hoed tijdens het wandelen geen overbodige luxe. Maar hoofdbescherming heeft meer functies. Ook in de winter.
Tekst: Tjeerd Visser
Het is niet ongebruikelijk dat vooral mannen op zekere leeftijd een kalende schedel ontwikkelen. Gebruind kan dat best goed staan, maar voorkom in ieder geval dat de relatief dunne hoofdhuid verbrandt. Draag dus tijdens het wandelen een hoed of pet. In principe voldoet zelfs de geknoopte zakdoek, maar een pet met klep houdt de zon ook uit je ogen. Of draag indien mogelijk hoofdbedekking die ook de nek beschermt. Hoe breder de rand van de hoed, hoe meer schaduw in je gezicht en nek zal vallen en hoe beter de bescherming is. Zelfs wanneer je het water in mocht gaan, blijft hoofdbescherming belangrijk.
Deelnemers aan een zonnige Vierdaagse Nijmegen
Voorkomen is beter dan…
Laat vanaf het voorjaar je hoofdhuid altijd voorzichtig wennen aan de zon. Check vóór het wandelen in de zomer indien mogelijk de zonkracht en smeer je onbedekte hoofdhuid in met een anti-zonnebrandmiddel met een bij jouw huid passende beschermingsfactor. Herhaal dit insmeren liefst elke twee uur, of vaker bij sterke transpiratie.
Bescherm gedurende de dag de hoofdhuid bij voorkeur met een hoofddeksel dat het liefst ook bescherming biedt tegen de hinderlijke inval van zonnestralen in het gezicht. Op deze manier voorkom je, zelfs wanneer je de hele dag wandelt, hoofdpijn en een verbrande hoofdhuid. Uiteraard moeten ook kinderhoofdjes goed beschermd worden en zelfs ouderen onderschatten nog altijd de kracht van de zon. UV-stralen zorgen trouwens niet alleen voor een verbrande huid. Ze kunnen ook een zonnesteek of pijnlijke ogen veroorzaken. In alle gevallen biedt een hoofddeksel belangrijke bescherming.
Zonnesteek
Een zonnesteek wordt veroorzaakt door teveel warmte en zonnestraling op hoofd en nek. De lichaamstemperatuur is door het zonlicht en de warmte van slag en kan oplopen tot wel 42 graden. De oorzaak van een zonnesteek is vrijwel altijd een combinatie van te veel zon en te weinig drinken. Je lichaamstemperatuur kan nog verder stijgen door directe zonnestraling op je hoofd. Wanneer de temperatuur binnenin je hoofd boven de 40 graden komt, bestaat zelfs het risico op epileptische aanvallen en shock.
Een zonnesteek wordt veroorzaakt door teveel warmte en zonnestraling op hoofd en nek. De lichaamstemperatuur is door het zonlicht en de warmte van slag en kan oplopen tot wel 42 graden. De oorzaak van een zonnesteek is vrijwel altijd een combinatie van te veel zon en te weinig drinken. Je lichaamstemperatuur kan nog verder stijgen door directe zonnestraling op je hoofd. Wanneer de temperatuur binnenin je hoofd boven de 40 graden komt, bestaat zelfs het risico op epileptische aanvallen en shock.
De pet van Sherlock Holmes
Stukje geschiedenis
Allereerst nu even een kort stukje geschiedenis van hoofdbedekking. Al van oudsher hebben we het bij hoofdbedekking over hoeden, petten en mutsen. De helm doet hier niet mee.
De hoed gaf oorspronkelijk, naast bescherming, vooral informatie over sociale afkomst, religie en zelfs nationaliteit of politieke gezindheid van de drager. Tegenwoordig zijn hoeden zeer populair als accessoire en duiken daarom, al dan niet als zonbescherming, vrijwel overal op. Met een brede of smalle rand, van zacht of stevig materiaal, in een lichte of donkere kleur, van een bekend of onbekend merk, goedkoop of zéér duur, ze zijn er in alle soorten en maten.
De pet is van oudsher het hoofddeksel van arbeiders. Alleen aan de voorkant zit een zonbeschermende klep waarmee de pet qua vorm tussen de muts (geen klep) en de hoed (in feite rondom een klep) in zit. Uitzondering is natuurlijk de pet van Sherlock Holmes, die twee kleppen gehad zou hebben (aan de voor- én aan de achterzijde). De klassieke pet is vandaag de dag vrijwel verdwenen. Wel zie je meer dan ooit honkbalpetten, die soms achterstevoren en zelfs binnenshuis worden gedragen. Hét nadeel van de pet ten opzichte van de hoed is dat de klep maar aan één kant schaduw geeft. Dus óf de ogen, óf de nek.
De muts, van oudsher gemaakt van wol of bont, is bedoeld als middel tegen de kou en niet tegen de zon. De muts volgt, in tegenstelling tot de hoed en de pet die van zichzelf vorm hebben, de vorm van het hoofd. Hij zit dan ook min of meer ‘om’ het hoofd in plaats van dat hij erop ligt.
De zonnehoed
Met name zonnehoeden met een brede rand zijn tijdens een wandeling erg geschikt om je te beschermen tegen de zon. Voorwaarde voor een goed hoofddeksel tegen de zon is wel een bepaalde mate van luchtigheid of ventilatie, waardoor je op je hoofd minder snel transpireert. De bekendste zonnehoed is daarom van stro en die werkt nog steeds. Check bij stro echter of er geen openingen in zitten of zijn gevallen, want dan kunnen UV-stralen toch de hoofdhuid bereiken. Ook flaphoeden van linnen of katoen zijn geschikt voor de zomer. Zo’n hoed voelt immers lekker licht aan op het hoofd. Een brede rand zorgt voor schaduw op het gezicht en in de nek en beschermt zelfs je ogen, als je geen zonnebril draagt, tegen de brandende zon. Vilthoeden zijn tot slot allrounders. Ze zijn zowel vuil- als waterafstotend en bestand tegen hoge temperaturen. Ze beschermen het hoofd tegen de hitte én houden het warm wanneer het koud is.
Pet van Sunday Afternoons met nekflap
Hoeden: merken en functies
Speciale hoedenmerken als Tilley, Hatland en Sunday Afternoons bieden voor mannen én vrouwen en ook specifiek voor wandelaars zowel modieuze als zeer functionele hoofdbedekking aan. Schrik niet, maar er zijn zelfs hoeden en petten waarin je een creditcard kunt verstoppen, hoeden die blijven drijven (fijn als je creditcard er daadwerkelijk in zit), of hoeden met een brede rand die op verschillende manieren opgeklapt kan worden. Let als wandelaar specifiek op de mate waarin de hoeden en petten beschermen tegen UV-stralen. Zo bestaan er bijvoorbeeld modellen met UPF 40 of 50+ bovenop de hoed, terwijl een meer open structuur aan de zijkanten toch voor ventilatie zorgt. Zeer nuttig voor de wandelaar in de zon, ook wanneer de woestijn absoluut niet in zicht komt, is de nekflap: liefst afneembaar is deze zeer functioneel.
Verder bieden gespecialiseerde wandelhoedenmerken je allerlei extra’s, zoals bescherming tegen muskieten (via impregnatie of compleet met een netje voor je gezicht), winddichtheid van de stof (maar daardoor minder ventilerend) en waterdichtheid. Bedenk dat water- en winddichtheid ten koste zullen gaan van de in de zomer zo belangrijke ventilatie, waardoor dit type hoofdbedekking beter tot z’n recht komt in andere jaargetijden. En waterafstotend materiaal betekent meestal dat er een coating op de stof is aangebracht die na een aantal wasbeurten vrijwel zeker zal verdwijnen. Het Nederlandse merk TravelSafe brengt hoeden op de markt die je beschermen tegen de zon (UPF40), maar ook tegen insecten. De Mosquito Hat is een hoofdklamboe, gemaakt van ademend Supplex nylon. Check voor meer voorbeelden van hoofdbescherming ook websites als Odiezon.nl en Hoedshop.nl.
Muts van Icebreaker
Tegen de kou
Ook in de andere jaargetijden is het bedekken van het hoofd, om andere redenen dan bescherming tegen de zon, geen overbodige luxe. Er wordt wel beweerd dat één derde van de lichaamswarmte via een onbedekt hoofd ontsnapt. Voor optimale isolatie in de winter moet de hoofdbedekking zo goed mogelijk aansluiten op het hoofd. Grote met lucht gevulde ruimtes moeten worden vermeden, want daar kan koude lucht zich verzamelen. Wol en kunststof (fleece), verwerkt in een elastische muts, zijn tegenwoordig de beste warmtehouders. Met bont kan om ethische redenen niemand meer aan komen zetten. Desondanks had bont verwerkt in de rand van een capuchon wel een functie: het hield de sneeuw grotendeels uit je ogen. Kunstbont doet dit gelukkig ook.
Realiseer je als winterwandelaar dat het, zo lang je in beweging bent, niet zo moeilijk is om het onderweg warm te krijgen. Pas daar je kledingkeuze, en ook je hoofdbedekking, op aan. Dus liever een dunne muts die je op en af kunt zetten dan een dikke muts die alleen nut heeft wanneer je stil staat. Er zijn vele (sport)merken die mutsen aanbieden. Wij noemen hier slechts de mutsen, caps of met een populair woord 'beanies' van Icebreaker (merinowol) en Craft. Wanneer het echt extreem koud is, wat in Nederland zelden het geval is tijdens het wandelen, is er tot slot nog de zogenaamde Balaclava, ofwel de bivakmuts die het hele gezicht en de nek omsluit.
De Buff
Een bijzondere vorm van hoofdbedekking voor álle seizoenen is de zogenaamde Buff. Buff is de merknaam van een kokervormige, sterk elastische lap stof die je op meerdere manieren op of rond je hoofd kunt dragen. Bij harde wind trek je hem als muts goed over je voorhoofd. Vind je een muts niet fijn, dan kun je de Buff als hoofdband dragen. Of je beschermt er alleen je nek mee.
Een Buff voert transpiratievocht af, houdt je hoofd droog en koel, houdt warmte vast op koude dagen en beschermt je huid tegen insecten. Deze multifunctionele hoofd- en nekbeschermer is licht van gewicht en heel compact op te vouwen: hij past in je binnenzak.
Er is inmiddels een specifieke Buff voor ieder hoofd en voor iedere weersomstandigheid, situatie, activiteit of seizoen. Je kunt kiezen uit verschillende dikten, bescherming en stoffen (o.a Polartec, Merinowol, Coolmax, Insect-Shield en UV). Een originele Buff heb je al vanaf ongeveer € 17.
Uitrusting
Gezondheid
Uitrusting
Gezondheid