Stilte. Verlatenheid. Zompigheid. Wie zin heeft in een winterse zwerftocht door een avontuurlijk landschap, kan zijn hart ophalen in Kemper-Broek. Boswachter Huub Joosten heeft er een prachtige grenswandeling uitgezet. Laarzen aangeraden!
Ze bestaan nog; van die vergeten uithoeken in Nederland waar je als wandelaar door verlaten landschappen kunt dwalen, over weggetjes die in het niets lijken te eindigen. De Kemper-Broek is zo’n streek. Een lappendeken van moerasbosjes, ruige velden, beeklopen en zompige graslanden. Huub werkt er al 35 jaar en heeft het landschap de laatste jaren flink zien veranderen. “Van oudsher lag hier een groot grensmoeras. Lange tijd vrij ontoegankelijk, totdat het in de vorige eeuw grotendeels werd ontgonnen voor de landbouw. Beekjes werden rechttrokken om het water zo snel mogelijk af te voeren. Het gebied verloor zijn functie als natuurlijke waterbuffer. Nu is er een kentering gaande. Met allerlei partners werken we aan beide kanten van de grens aan herstel van het beekdallandschap, met veel ruimte voor de natuur. Een natuurlijke klimaatbuffer dat veel water kan bergen en vasthouden. Voordelig voor de landbouw dat niet meer met overtollig water kampt, gunstig voor Weert dat ‘droge voeten’ houdt en goed voor de natuur. Er is weer ruimte is voor natuurlijke processen.”
En dan gaat het snel. Op voormalig akkerland grazen paarden en runderen, de elzenbroekbossen groeien gestaag, de bever is terug en sinds een jaar of tien wroeten hier ook volop wilde zwijnen. Variatie genoeg voor de avontuurlijke wandelaar die via bosweggetjes, struinnatuur, bruggetjes en knuppelpaden het gebied kan doorkruizen. Dat doen wij ook, met af en toe een strakke grindweg ertussen, zoals de kaarsrechte Kettingdijk. Aan de noordzijde daarvan zien we natte stukken die recentelijk voor wateropvang zijn ingericht. Trekvogels en wintergasten maken er dankbaar gebruik van. Het tweede deel loopt vooral door België, waar collega-organisatie Natuurpunt de natte natuur beheert. We volgen daar het spoor van de Veldhoverbeek en Lossing, waterlopen waar aan weerszijden ook meer ruimte voor de natuur is gekomen. Een uitstapje naar een vogelkijkhut levert een fraai wintertafereel op, met dobberende kuifeenden op het mistige water en een roerloze grote zilverreiger aan de oever. Een fotogeniek plaatje, maar klikken niet. We genieten gewoon van het moment.
Het laatste stuk loopt door voormalig struikroversgebied. In de achttiende eeuw maakten de Bokkenrijders deze contreien onveilig. Een eeuw later waren hier vooral smokkelaars actief. Heimelijke tijden die ver achter ons liggen. Nu wandel je haast ongemerkt Nederland weer binnen. Nieuw Vosseven komt in zicht; de hoogste tijd om de laarzen uit te trekken bij te komen van een grenzeloze rondwandeling.
1. Start- en eindpunt van de wandelroute is restaurant Nieuw Vosseven ten oosten van Stramproy, op een steenworp afstand van de grens, midden in het natuurgebied Kempen-Broek.
2. Een mooi stukje struinnatuur met aan het eind een nieuwe plas die rond 2015 is gegraven om water vast te houden. Het gebied schuin aan de overkant is eveneens ingericht voor het vasthouden van water. Daar ligt een grote plas met nieuwe moerasnatuur.
3. Je loopt hier pal langs de grens. Met links begraasde nieuwe natuur in België en rechts dichtbegroeid elzenbroekbos in Nederland. Het vochtige bos bestaat grotendeels uit zwarte elzen, wilgen, eiken en berken. Het geeft een goed beeld van het uitgestrekte moerasbos dat hier tot begin vorige eeuw het landschap bepaalde.
4. Je passeert hier De Raam, een kunstmatige zijtak van de Lossing, ook al een kunstmatige waterloop. Die werd rond 1870 gegraven om moerassige gebieden aan de Belgische kant te ontwateren. De waterloop mocht Nederland niet in en loopt pal langs de grens. Vanaf 1930 kreeg de Lossing wel een Nederlandse afwateringstak, De Raam. Beide watergangen bevatten veel vervuild landbouwwater. De Raam zal daarom om het Wijffelterbroek worden geleid, zodat schoon kwelwater hier weer de ruimte krijgt.
5. Terug van weggeweest: de bever. De robuuste knagers komen sinds een jaar of tien weer in Kempen-Broek voor. Links ligt een grote beverburcht. Met hun geknaag zorgen ze voor gevarieerde moerasnatuur met wisselende waterstroompjes.
6. De Kettingdijk heeft aan de noordkant een metamorfose ondergaan. Voormalige landbouwgrond is hier tot aan de veenbodem afgegraven zodat het gebied weer water kan vasthouden. Er ligt nu een groot plassengebied met plas met omringende moerasnatuur.
7. De nieuwe natuur van de Kettingdijk wordt begraast door taurossen, grote runderen met veel kenmerken van de in 1627 uitgestorven oeros. Door zelfredzame rassen met elkaar te kruisen lijken de taurossen steeds meer op hun verdwenen voorgangers.
8. Het knuppelpad langs de Veldhoverbeek in België komt langs een vogelkijkhut met zicht op nieuwe moerasnatuur. Hier zitten in de winter veel eenden en ganzen, maar regelmatig duiken er verrassende soorten op zoals grote zilverreigers en zwarte ooievaars.
9. Achter de Smeetshof is een stukje van de gevreesde 'Dodendraad' nagebouwd die hier in de Eerste Wereldoorlog langs de grens liep. Deze 332 km lange draadversperring stond onder dodelijke spanning en scheidde het bezette België van het neutrale Nederland. De Dodendraad kostte naar schatting honderden mensen het leven. Duizenden anderen wisten de hindernis wel levend te passeren.
10. Hier vlakbij lag in de 19de eeuw het vermaarde smokkelcafé Bie Fiel, een drukbezocht ontmoetingspunt voor smokkelaars die hun illegale handelswaar door de ontoegankelijke moerasbossen hadden gesmokkeld. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden ook mensen door het moeras gesmokkeld. De Duitsers durfden het moeras niet in.
De wandelroute van boswachter Huub kun je downloaden via de button hieronder en staat ook in de route-app van Natuurmonumenten.
Ontdek de gastvrije Baronie tijdens een wandeling over het Smokkelaarspad. Een wandelroute van 8 kil...
Een abdij, een burcht, een 900 jaar oude watermolen: in de Historische Driehoek van Eurode bij Kerkr...
Bij Limburg denk je misschien vooral aan heuvels en bossen, maar ook water speelt een belangrijke ro...
Waar moet je wandelen om Grenspark Kalmthoutse Heide het beste te ervaren? De boswachters van Natuur...
Het Grenslandpad heeft sinds een paar jaar een Zeeuwse variant. Lees hier over deze aantrekkelijke l...