De sprengenroute in het Zeisterbos is geen lange, maar wel een aantrekkelijke wandeling. Achter het Zeisterbos en de landgoederen Pavia en Hoog Beek en Royen gaat een boeiende geschiedenis schuil. Ooit een vuurtoren in het bos gezien? Een vijver die op een koekenpan lijkt, of een echt ‘manenschaap’?
De titel van de route, ‘Sprengen in het Zeisterbos’, zet je meteen aan het denken, want wat is eigenlijk een spreng? Dat is een met de hand gegraven beek die ontspringt bij een natuurlijke waterbron. Vroeger waren er veel meer sprengen op de Utrechtse Heuvelrug. Op de Veluwe ontstond zelfs een hele papierindustrie met molens die werden aangedreven door water uit de sprengen. In het Zeisterbos werden de sprengenbeken vooral aangelegd om vijvers en fonteinen op de landgoederen van water te voorzien. Nu geven de beekjes, vijvers en sierlijke bruggetjes die je tegenkomt, het landschap vooral een romantisch aanzien.
Door: Sietske de Vet
Het eerste landgoed dat je aandoet is Hoog Beek en Royen. De dubbele naam verwijst naar de Utrechtse burgemeester Hendrik Verbeek, die in 1730 de bossen rondom Slot Zeist kocht. Hij trouwde met Clara van Royen en noemde zijn buitenplaats ‘Beek en Royen’.
Op het landgoed staat een … vuurtoren. Dit kunstwerkje is een ‘folly’: een fantasiebouwwerk waarachter een serieuze boodschap schuilgaat. Zo markeert vuurtoren ‘Zeist aan Zee’ de plek tussen de hoge en de lagere gronden. Als de zeespiegel verder gaat stijgen, dan komt hier waarschijnlijk onze nieuwe kustlijn te liggen. Het Utrechts Landschap plaatste deze allerjongste folly in 2009.
Veel sprengenbeken waren de laatste tijd vrijwel opgedroogd. Dat komt niet alleen door klimaatverandering en de warme, droge zomers van de afgelopen jaren. Ook het besproeien van de akkers en de drinkwaterconsumptie dragen bij aan een lagere grondwaterstand. Maar dankzij de vele regen staan de beekjes anno 2024 weer vol met water. Ook ‘De Koekepan’ is tot de rand gevuld. ‘De Koekepan’? Ja, je leest het goed. Aan je linkerhand, bij een bankje, ligt een ‘sprengenkop’ in de vorm van een koekenpan met lange steel. Een ‘sprengenkop’ is een plek waar het kwelwater omhoogkomt en waar de beek ontspringt.
Halverwege kun je pauzeren bij restaurant Het Jagerhuys, dat in de 18de eeuw dienstdeed als jachthuis van landgoed Beek en Royen. Later werd het een uitspanning met een speeltuin en tussen 1932 en 1940 was er ook een dierentuin. Beren, kangoeroes, flamingo’s, papagaaien en ‘manenschapen’ trokken veel bekijks. Achter het restaurant, aan je rechterhand, bevindt zich nog steeds een rots met ‘manenschapen’. Zoals je kunt zien, lijken ze meer op een geit dan op een schaap. Je herkent ze aan hun lange manen op de hals, borst en voorpoten. Je komt erlangs.
Aan het eind van de route, vlak voor de parkeerplaats, loop je langs Slot Zeist. Het werd gebouwd tussen 1677 en 1686, in opdracht van Willem Adriaan van Nassau, een achterneef van stadhouder Willem III. De tuinen in Franse landschapsstijl met strakke geometrische vormen en rechte lanen waren zo bijzonder, dat Slot Zeist al snel bekendstond als het Nederlandse Versailles. In 1831 kregen de tuinen slingerpaden en romantische doorkijkjes, kenmerkend voor de Engelse landschapsstijl die toen in de mode was. Een waardig slot van deze wandelroute.
Wil je meer informatie over deze route en - of over dit gebied? Ga naar de website van Utrechts Landschap. Hier is het ook mogelijk om een routebeschrijving te downloaden.
Heb jij de route gelopen en kom je erachter dat de informatie op Wandel.nl niet klopt? Help ons en stuur een mailtje naar redactie@wandel.nl, dan passen wij het aan.
De Kampina is een afwisselend gebied van natte en droge heide, bossen en vennen natuurgebied in Noor...
Laarzen aan en gaan! Het Laarzenpad Naardermeer neemt je via drassige knuppelpaadjes mee door het mo...
Door natuurgebied de Schoorlse Duinen vind je Boswachterspad Noordzeewandeling: een stevige wandelro...
Landgoed Hackfort is door de eeuwen heen beheerd door baronnen, boeren en boswachters, zo lezen we o...
Het Scholtenpad laat je de Achterhoek op zijn mooist zien. Wandel mee en ontdek het eeuwenoude lands...
Ontdek de verscheidenheid van Twente op Landgoed Twickel. De Umfassungsweg neemt je mee door het har...