Wandel.nl zet de mooiste wandelroutes langs rivieren voor je op een rij. Van Maas tot Rijn.
Jip en Janneke langs de Waal bij Zaltbommel, foto: Shutterstock
Zoeken we niet het liefst het malse gras langs een zilverblinkende rivier op? Rivieren verbinden en verkoelen, kunnen verblinden en ontroeren. Ze zijn er traag meanderend of heftig stromend. Wandel.nl zet de mooiste wandelroutes langs rivieren op een rijtje. Van Maas tot Waal, van Linge tot Lek, van Regge tot Rijn.
Tip 1: Zuid-Holland/Gelderland (Betuwe)| Wandelen langs de Linge
De Linge is de langste rivier van Nederland waarvan kop en staart binnen onze grenzen vallen. Ze ontspringt bij het Betuwse Doornenburg en mondt bij Gorinchem uit in de Merwede. De Linge is zo mooi als ze klinkt en stroomt 108 kilometer lang langs boomgaarden, weilanden, grienden en rietvelden. Ooit was de Linge een woeste rivier, tegenwoordig kabbelt ze kalmpjes aan je zij, want ze werd ingedamd uit angst voor overstromingen. De Linge is vooral in trek als de fruitbomen in bloei staan. Maar ook in het najaar als de vruchten en noten geplukt worden is het een feest om langs haar oevers te wandelen.
Een van de mooiste wandelroutes langs de Linge is de ANWB-wandelroute Parels langs de Linge. Onderweg wandel je langs dorpjes om van te watertanden, zoals glas- en kaasstad Leerdam en Asperen met middenin de uiterwaarden Fort Asperen. Ooit was het onderdeel van de verdedigingslinie de Nieuwe Hollandse Waterlinie, nu is het fort domein van kunstenaars die wisselende exposities houden en je uitnodigen in hun kunstcafé. Verder wandelend voeren graspaden je naar het fraaie dorpje Acquoy. Waarom het kerkje de 'Betuwse Toren van Pisa' wordt genoemd, zie je al van verre.
Meer routes langs de Linge
NS-wandeling Mariënwaerdt-Linge, 22 km - Deze wandeling komt behalve langs Leerdam en Acquoy ook langs Beesd (beschermd dorpsgezicht), Rumpt (zeer oud dorp), Heerlijkheid Mariënwaerdt (landgoed met vele walnootbomen) en 14 monumentale hofstedes met hooibergen en akkers waar biologisch geboerd wordt.
De Drentse Aa is officieel geen rivier maar een beek. Ze ontspringt uit twee bronnen bij Schoonloo en verandert tijdens haar loop steeds van naam, afhankelijk van het dorp waarlangs zij stroomt: Rolderdiep, Gasterense Diep, Oudemolense Diep en Schipborgsche Diep. Alleen in Groningen heet de beek Drentse Aa.
Wandelroute OV-Stapper Drentse Aa is een bewegwijzerde wandelroute die start in West-Laren en eindigt in het dorpje Rolde. Hoogtepunten onderweg zijn enkele imposante hunebedden maar ook de typisch Drentse brinkdorpen Gasteren en Rolde. Gasteren heeft maar liefst drie brinken. Ze zijn beplant met bomen waarachter fraaie Saksische boerderijen schuilen. Daaromheen liggen de essen. Verderop komt de wandelroute over het Balloërveld, een natuurterrein dat gegroefd is door de sporen van karrenwielen (restanten van de vroegere handelsweg Coevorden - Groningen) die de bodem vernielden, maar waar hard gewerkt wordt aan herstel van de heide. De wandelroute voert over zandwegen, klinkerwegen en een vlonderpad, zo veel mogelijk in het spoor van de Drentsche Aa. Brinkdorp Rolde is vooral bekend om Bartje, de boerenzoon die niet voor de bruine bonen bliefde te bidden die zijn moeder op zijn bord schepte.
De Vecht is een 167 kilometer lange regenrivier. Ze ontspringt in Duitsland en stroomt zestig kilometer over Nederlandse bodem. Over de rivier werden in het verleden katoen, rogge, hammen en eieren vervoerd. En ook Bentheimer zandsteen voor de bouw van kerken, kloosters en kastelen - de Vecht staat bekend om de fraaie examplaren. In Nordhorn werden speciale ondiep stekende schepen gebouwd, zogeheten Vechtsompen, om te kunnen varen in de ondiepe rivier die ook nog eens bezaaid was met tientallen bochten.
NS-wandeling Vechtdal is een tweedaagse wandeling (18,5 en 16 km) die op etappe 1 van Mariënberg naar Ommen voert en op de tweede etappe van Ommen naar Dalfsen. Je wandelt door bossen, over landgoederen en langs akkers, en op de eerste etappe is het een paar keer klimmen over oude rivierduinen. Hoogtepunten onderweg zijn de stations van Mariënberg, Dalfsen en Ommen (van architect Edward Cuypers), het Beerzerveld - een voormalig hoogveengebied met fraaie vennen en droge en vochtige heide. Je kunt er adders tegenkomen en vlinders spotten, vooral het heideblauwtje voelt zich hier thuis. Behalve door de buurtschappen Junne, Beerze en Diffelen wandel je ook door Vilsteren: een eeuwenoud esdorp, ooit omringd door woeste gronden waar schapen werden gehoed. Tegenwoordig is Vilsteren een groot landgoed dat zich uitstrekt van de Vecht tot ver zuidwaarts. Vlakbij het station van Dalfsen ligt ‘De Zwevende Kei’. Deze kolossale kei van spuitbeton weegt dertig ton en balanceert op een scheve zuil, net als bij een ruïne uit de oudheid.
De Waal is een aftakking van de Rijn. Ze is 82 km lang (Pannerden - Woudrichem) en is de voornaamste zijtak van de Rijn voor de scheepvaart. De Waal gaat bij Woudrichem over in de Merwede en stroomt vervolgens via verschillende routes naar de Noordzee. De getijden van de Noordzee werken door tot ongeveer Zaltbommel, waar het verschil tussen en en vloed ongeveer 10 cm is. Langs de oevers van de Waal wandel je door kruiden- en bloemrijke uiterwaarden, over grasrijke paden, rivierduinen en zandstranden.
Langs de Waal zijn 5 zogenaamde 'struinroutes' uitgezet, routes waarbij je vrij mag struinen van de paden af. De routes zijn wel bewegwijzerd en ze variëren van 20 - 42 kilometer. Een lekkere lange struintocht van 30 km is die tussen Zaltbommel en Varik. Hoogtepunten onderweg zijn behalve de schitterende uiterwaarden ook de dorpen Varik, Neerrijnen en Waardenburg (beide met kasteel), Zaltbommel, Hurwenen en het fraaie Heerewaarden, een voormalig palingvissersdorp.
Startpunt Zaltbommel is meer dan duizend jaar oud. In de 13e eeuw groeide Zaltbommel uit tot een belangrijke handelsstad, later lid van het Hanzestedenverbond. De stad heeft oeroude vestingwerken (begin 14e eeuw), een kerk met een stompe toren (de Grote of Sint-Maartenskerk) het huis dat krijgsheer Maarten van Rossum bouwde (nu streekmuseum met tevens tentoonstelling rond Fiep Westendorp, de illustratrice van onder meer Jip en Janneke, die in Zaltbommel is geboren en getogen). Eindpunt Varik heeft een 15de-eeuwse kerktoren, de 'Dikke Toren', het enige wat nog rest van de middeleeuwse dorpskerk. Ook leuk: in Varik vind je een van de laatste ambachtelijke stokerijen waar eaux de vie wordt gestookt, Lubberhuizen & Raaff. De stokerij destilleert fruit uit de Betuwe tot pure eaux de vie in ondermeer de smaken morel, hulstbes, kornoelje, kweepeer, mispel en zwarte bes.
Uiterwaarden bij Zaltbommel, foto: Gerie van Dalen
De andere struinroutes zijn:
Traject Dodewaard - Beuningen, 30 km - Je struint tussen rondgrazend vee en langs de oudste kerncentrale van Nederland.
Traject Tiel - Druten, 30 km -Je maakt kennis met de bakstenenindustrie en daalt met een touw een talud af. Even van het pad af vind je rivierduinen en zandstrandjes.
Traject Heerewaarden - Tiel, 20 km - Deze route gaat dwars door de uiterwaarden die je deelt met grazende paarden en runderen.
Traject Vuren - Zaltbommel, 42 km - De vestingwerken lopen als een rode draad door dit struinavontuur. Eyecatcher is het slot waaruit Hugo de Groot in een boekenkist ontsnapte.
Tip 5: Overijssel | Wandelen langs de IJssel
Wandelroute Wijhe - Zwolle van het IJsselpad, 20 km
De IJssel - een aftakking van de Rijn - wordt wel Nederlands mooiste rivier genoemd. Vooral haar brede stroom, fraaie meanders en mooie oude steden en kastelen langs de oevers worden geroemd. De IJsselkop is bij Westervoort, de IJsselmonding bij Ramspol. Een IJsselfan, Dolf Logeman, ontwierp en documenteerde een wandelroute die de gehele oostoever van de IJssel volgt, zie www.ijsselpad.nl. Een van de mooiste trajecten is de etappe tussen Wijhe en Zwolle, 20 km.
De route van Wijhe naar Zwolle is een fraaie wandelroute vol variatie. De start is in Wijhe (met 'Veermans Hof IJsselflora', een heemtuin met de karakteristieke wilde planten van het IJsseldal). Daarna voert de wandelroute door de graslanden en ooibossen van de Buitenwaarden. Vervolgens wandel je hoog over een dijk langs de Herxenerwaarden waarbij je uitkijkt op de bossen van de Veluwe aan de overzijde van de rivier. Bijzonder is het traject langs de tichelgaten van Windesheim, een complex met open water afgewisseld met moerasbossen. Het is van heel andere orde dan de IJsselcentrale in Harculo, ook al is zelfs díe een interessant deel van de route. Voordat je Zwolle inloopt, voert de route nog door het dijkdorpje Oldeneel. Even stilstaan en genieten van het uitzicht op de rivier. Een beauty toch?
De Lek loopt van de Nederrijn bij Wijk bij Duurstede naar de Nieuwe Maas bij Krimpen aan de Lek. De rivier is onderdeel van de hoofdstroom van de Rijn en belangrijk voor de scheepvaart tussen Rotterdam en Duitsland. Ze is 62 km lang en varieert van 180 tot 330 m breed. Aan de Lek liggen geen grote steden, maar wel een aantal mooie historische plaatsen, zoals Wijk bij Duurstede, Culemborg, Leerdam en Schoonhoven.
Het centrum van Culemborg, foto: Wikimedia - G. Lanting
Wandelroute Rondje Liniepontje tussen Schalkwijk en Leerdam loopt merendeels over onverharde paden. De volledige route kun je alleen van mei tot en met september wandelen, buiten deze periode gaat het fiets- en voetveer de Liniepont niet (zie www.uiterwaarde.nl voor de vaartijden) of zijn de uiterwaarden (Steenwaard) gesloten vanwege overwintering van trekvogels (oktober - april). De Waterlinie was een oude verdedigingslinie (1815 - ca 1940) tussen Muiden en de Biesbosch. Water was het verdedigingswapen. Door stukken grond onder water te zetten kon de vijand op afstand gehouden worden. Tegenwoordig is de Nieuwe Hollandse Waterlinie vooral een prachtig natuurgebied. Wandelend tussen Schalkwijk en Leerdam kom je onder meer langs Fort Honswijk, een klein verdedigingswerk met kleine betonnen kazematten. Andere verdedigingswerken zijn Werk aan het Spoel (nu een ontmoetingsplek voor cultuur en kunst met lekkere lunches in De Veldkeuken) en Fort Everdingen (sloot samen met Fort Honswijk de hooggelegen Lekdijk en de uiterwaarden af). In Culemborg wandel je door prachtige pittoreske straatjes die het stadhuis (1534) verbinden met de sfeervolle Markt en de Binnenpoort, met molen ‘De Hoop’, de Barbarakerk en het Weeshuismuseum. Ook fijn: al die gezellige terrasjes in de stad!
De Maas is een 950 kilometer lange (regen)rivier die door West-Europa stroomt. Ze ontspringt in Frankrijk en stroomt daarna nog door België en Nederland waar ze uitmondt in de Noordzee. Wie langs de Maas wil wandelen kan zijn lol dus wel op. Het langeafstandwandelpad De Maasmeanders bestaat uit 6 trajecten. Ze verbinden de steden Den Bosch en Cuijck en vormen tezamen een wandelroute van 80 km lang. Misschien wel de mooiste twee trajecten zijn die, die naar en van Ravenstein voeren, een prachtig stadje dat ooit ontstond rond het kasteel aan de Maas. Het stadje dat werd versterkt met wallen, muren en grachten ademt nog altijd de sfeer van vroeger.
Knoop je traject Macharen - Ravenstein (14 km) en Ravenstein - Grave (11 km) aan elkaar, dan heb je een lekkere lange tocht langs de Maas met onderweg de plaatsen Macharen, Megen, Dieden, Demen, Neerlangel, Ravenstein, Overlangel en Grave.
Vooral bijzonder is het stadje Megen. Het heeft een oude stadskern en rondom de kloosters hangt een serene sfeer. De Maasdijk op weg naar vestingstadje Ravenstein is begroeid met notenbomen en het uitzicht over de rivierzijde is erg mooi. Hoog boven Ravenstein uit torent stellingmolen De Nijverheid. Bij Overlangel ligt uiterwaard Keent. Het wordt begraasd door zo'n 150 paarden en runderen. Een prachtig gebied is het, waar je wandelt tussen graslanden vol bloemen, over dijkjes en langs meidoornhagen.
De Kromme Rijn begint in Wijk bij Duurstede. De rivier is maar 28 kilometer lang. Vroeger was het een brede, wild stromende rivier. Vandaag de dag meandert ze op haar dooie akkertje via Cothen, Werkhoven, Odijk en Bunnik naar Utrecht waar ze uitmondt in de Stadsbuitengracht.
Langs de volledige lengte van de Kromme Rijn loopt het 29 km lange Kromme Rijnpad. De wandelroute voert over een oud jaagpad, maar volgt ook nieuwe paden die speciaal zijn aangelegd bij de realisatie van het Kromme Rijnpad. De route komt door Bunnik, Werkhoven, Odijk en Cothen. Ook wandel je door enkele statige oude landgoederen, waaronder Oud Amelisweerd, langs prachtige boomgaarden en kun je struinen door de natuurvriendelijke oevers langs de Kromme Rijn. De aftrap (of aankomst) is op Ledig Erf, een straat dicht tegen het historische hart van Utrecht.
De Vlist is een riviertje in de Krimpenerwaard in Zuid-Holland. Ze loopt van Schoonhoven naar Haastrecht waar ze uitmondt in de Hollandsche IJssel. Onderweg komt ze door de fraaie plaatsjes Schoonhoven, Bonrepas en Vlist. Het voormalige veenriviertje is hemelsbreed maar zo'n tien kilometer, maar populair is ze wel. Fietsers, wandelaars, motorrijders, kanovaarders - iedereen wil de Vlist weleens van dichtbij zien. Zelfs schaatsers: als de rivier is dichtgevroren, wordt de Twee Provinciëntocht gedeeltelijk over de rivier gereden. Kortom, mijd de Vlist op een zomerse zondag of knisperende dag met temperaturen onder 0. Ga bijvoorbeeld op een herfstige donderdag - ook dan is het prachtig langs haar oevers.
De Vlist bij Haastrecht, foto: Wikimedia - Vincent van Zeijst
Deze Trage Tocht langs de Vlist voert van Haastrecht naar Vlist, waarbij je af en toe over een hek moet klimmen, een smal overstapje langs een sloot moet nemen, of door de weilanden zult glibberen na een fikse regenbui. Is het erg? Nee, want de route is prachtig! Over een oude Tiendweg wandel je Haastrecht uit en daarna struin je dwars door de weilanden. Je volgt enkele kilometers lang de Bergvlietse houtkade, een strook land begroeid met elzen en essen. Via het Geerpad kom je in het dorpje Vlist. Hierna volg je het slingerende riviertje even waarna je via de polder doorsteekt naar het Schutterspad, onderdeel van de Oude Hollandse Waterlinie. Het laatste deel van de tocht gaat over halfverharde paden opnieuw langs de Vlist en langs het nieuwe natte natuurgebied Hooge Boezem met een prachtige molen als toetje.
Tot slot…
Meer en langer langs rivieren wandelen? Volg dan een van onderstaande gemarkeerde langeafstandwandelpaden. Goed voor dagenlange tochten, met de rivier aan je zijde.
Route
Route
Route
Route
Route