De 21 waterschappen beheren in ons land het water met duizenden kilometers sloten, beken, kanalen, rivieren en dijken. En vaak liggen hier geweldige mogelijkheden om te wandelen. Wij geven je een paar wandeltips door verrassende waterlandschappen. Wandel, ontdek en geniet!
In samenwerking met Wandelnet, Henk Vrieling
Kijk je naar de kaart van Nederland uit het midden van de 19e eeuw, dan zie je een heel ander landschap dan nu. Ooit hadden beken nog een natuurlijk en meanderend verloop. In de jaren vijftig en zestig werden overal in Nederland beken rechtgetrokken, met als doel: water sneller afvoeren. Zo konden de boeren het hele jaar door goed met machines op het land werken en werd de oppervlakte van landbouwgrond groter. Het had grote gevolgen voor het landschapsbeeld, vooral in het oosten van het land.
Door de klimaatverandering dringt het water zich nu aan alle kanten op. De waterschappen doen er alles aan om dat te reguleren. Natuurgebieden met waterberging in de beekdalen beschermen ons bijvoorbeeld tegen overstromingen. Beken mogen weer meanderen, om de afvoer van water te vertragen en zo verdroging te voorkomen. Dit alles zorgt nu voor een mooi en afwisselend landschap met een grote biodiversiteit! De waterschappen laten je hier graag van meegenieten. Daarom werken ze mee aan wandelpaden door en langs beekdalen. Op de onderstaande wandelroutes krijg je een mooi inkijkje in de wondere wereld van het water.
Kort nadat in 1903 de eerste wandelgids van het Vechtdal verscheen, werd de Vecht gekanaliseerd. Bochten werden afgesneden, voor de scheepvaart én om overstromingen te voorkomen. Inmiddels zijn er in het kader van ‘Ruimte voor de Vecht’ sinds het jaar 2000 wel zo’n 20 projecten uitgevoerd waarbij de rivier weer mag slingeren en de ruimte krijgt. Dit is mede te danken aan de provincie en de waterschappen Vechtstromen en Drents Overijsselse Delta.
Zo werd voorjaar 2022 in Hardenberg het Vechtpark geopend. Zelfs als het hard regent, houden de bewoners voortaan droge voeten, omdat de uitwaarden weer mogen overstromen en voor tijdelijke waterberging zorgen. Er zijn ook nieuwe wandelpaden, een vistrap/nevengeul, en een wildwater-kanobaan aangelegd. De haven van Hardenberg en het natuuractiviteitencentrum De Koppel zijn hier mooie trekpleisters.
Voor wandelaars die dit zelf wel willen zien: het Vechtdalpad (Zwolle-Gramsbergen, 87 km) komt erlangs. Een bijzonder project dat je onderweg tegenkomt is Rheezematen aan het Vechtpark. Dit natuur-en waterbergingsgebied met zeldzaam trilveenmoeras in oude meanders wordt beheerd door Staatsbosbeheer. De nieuwe, natte natuur is een feestje voor weidevogels en andere zeldzame flora en fauna. Je wandelt langs de Vecht met oude en nieuwe meanders, en komt ook nog een voet-fietsveer tegen die beide oevers verbindt.
Grote delen van de Regge leken eigenlijk meer op een kanaal. Het waterschap Vechtstromen heeft in 20 jaar tijd met allerlei herstelprojecten een prachtig riviertje gecreëerd, dat weer mag overstromen en kronkelen. Er is maar liefst 120 hectare nieuwe natuur en waterberging gerealiseerd.
Het Reggepad (Ommen-Diepenheim, 76 km) volgt het rivierdal door een prachtig Twents landschap van bossen en weilanden met monumentale boerderijen en kastelen. Je kunt het pad opsplitsen in dagetappes of ommetjes. Onderweg zie je de Reggeherstelprojecten met eigen ogen. Tussen de nieuwe stuw van Archem en de stuw van Hancate ligt het natuur- en recreatiegebied Archemermaten. Je loopt hier door een verrassend mooi waterlandschap van herstelde natuur. Verdroging van landbouw wordt hier tegengegaan en de rivier de Regge wordt behouden en versterkt.
Wist je dat de rivier de Dinkel zich jaarlijks een halve meter verplaatst? Aan de ene kant kalft de oever langzaam af, aan de andere kant neemt het land juist toe. Een echte oer-rivier!
Het Dinkelpad (Gronau-Lattrop, 58 km) doet onder meer landgoed Singraven aan en natuurgebied het Lutterzand met de Groene Staart: een bocht van 180 graden in de Dinkel waar de oevers tot wel zeven (!) meter hoog zijn. In de winter is de waterstand zo hoog dat veel weilanden onder water komen te staan. De steile oevers zijn nu trouwens nestplaatsen voor de oeverzwaluw en de ijsvogel.
Bijzonder fenomeen is het Schuivenhuisje, op de kruising van de Dinkel en het kanaal Almelo-Nordhorn. In het smalle, markante gebouw bevindt zich een stuw met stalen schuiven die het water uit de Dinkel naar het kanaal kan transporteren zodat de schepen konden blijven varen. Toen het Schuivenhuisje in 1965 zijn functie verloor, raakte het in verval. Nu staat het op de monumentenlijst. Waterschap Vechtstromen heeft het gerestaureerd zodat iedereen het kan bewonderen. Het Dinkelpad komt erlangs.
Het fluiten van de vogels, het ruisen van de wind en het kabbelende water van de riviertjes de Ruiten Aa en de Westerwoldse Aa hebben een rustgevende werking op het Groningse Westerwoldepad. Het pad loopt in 100 km van Wedderbergen naar Ter Apel en doorkruist een oud Gronings cultuurlandschap van eiken- en beukenbossen, akkers en heidevelden. Letterlijk hoogtepunt is uitkijkpunt ‘Theater van de natuur’, dat je via traptreden met teksten van bekende schrijvers en muzikanten bereikt.
De Ruiten Aa heeft nét een dertig jaar durend herstelproject achter de rug. Werd de beek de vorige eeuw nog rechtgetrokken om het water sneller af te voeren, nu mag het stroompje weer slingeren, mede dankzij het waterschap Hunze en Aa’s. De bolvormige essen aan de oevers van het dal, zijn karakteristiek voor het stroomgebied. Je loopt tussen de akkers door, over mooie Aa-bruggetjes en langs kronkelige terrasrandjes die het Aa-dal begrenzen.
Het Limburgse Krijtlandpad dankt zijn naam aan het krijt van het mergellandplateau. Maar het streekpad van 99 km heeft méér te bieden: hellingbossen met holle wegen, glooiende weilanden, weidse uitzichten. En natuurlijk de schilderachtige beekdalen van de Geul en de Gulp. In 2022 werd de idylle wreed verstoord toen de Geul door heftige regenval overstroomde en delen van Valkenburg onder water zette. Waterschap Limburg werkt nog steeds aan het herstel. In maart 2023 werd bij Gulpen het nieuwe natuur- en wandelgebied ‘Geulwei va Partey’ geopend, dat tegelijkertijd fungeert als waterbergingsgebied. Door het in- en uitstromen van water ontstaat een nieuwe, dynamische natuur.
Bron voor dit artikel: Henk Vrieling, vrijwilliger Wandelnet en waterschap Vechtstromen
De genoemde paden zijn mede tot stand gekomen dankzij de waterschappen die hun terreinen en schouwpaden in samenwerking met de Routebureaus hebben opengesteld voor wandelaars. Maar er zijn ook nog vele kilometers langs sloten, beken en kanalen die (nog) niet toegankelijk zijn. Hoe mooi zou het zijn als de waterschappen meer gebieden zouden openstellen voor de wandelaar? Je leest er meer over in dit opiniestuk uit het Algemeen Dagblad van maart 2023.
Wandel.nl zet de mooiste wandelroutes langs rivieren voor je op een rij. Van Maas tot Rijn.
Tijdens het wandelen van het Grote Rivierenpad is het water nooit ver weg. Je volgt te voet de rivie...
Bij Limburg denk je misschien vooral aan heuvels en bossen, maar ook water speelt een belangrijke ro...
Bij Rijksmonument Waterloopbos in de Flevolandse Noordoostpolder leer je niet alleen over de relatie...
Wandelschrijver Sietske de Vet heeft vele toppen beklommen, maar op de hoogste van ons land – de rui...