Verlaten zwembaden en ziekenhuizen, leegstaande fabriekshallen, vervallen huizen en zelfs pretparken die door faillissementen in verval zijn geraakt. Dit soort locaties valt in de smaak bij urban explorers. Maar wat is urbexen of urban exploring eigenlijk, en waar kun je dat (veilig) doen? Wandel.nl helpt je op weg binnen de regels van de wet.
Urban exploring (of urbexen) wordt steeds populairder. Het betekent letterlijk ‘verkennen van het urbane’: gebouwen of resten ervan in een stedelijke omgeving, of in de natuur. Je wandelt in en rondom gebouwen in vervallen staat, verlaten gebouwen of niet openbaar toegankelijke locaties, bedoeld om te fotograferen of te onderzoeken. Denk aan fabrieken, ziekenhuizen, sanatoria, militaire kazernes, kerken, kastelen, amusementsparken. Dit soort verlaten locaties bezoeken heeft iets mystieks. Je komt op plekken met een geschiedenis, een verhaal, een plek waar de bewoners of gebruikers zo uit zijn weggerukt. Het is natuurlijk spannend en onwerkelijk om in een verlaten gebouw rond te neuzen. Een plek waar je anders niet komt.
In Nederland en België is het nog niet zo makkelijk om te ‘urbexen’. Bij wet is het namelijk verboden om je op terrein of in een eigendom van iemand te begeven. Je pleegt dan inbraak, of huisvredebreuk. Bovendien kunnen verlaten en vervallen gebouwen gevaar opleveren. Zo bestaat er het risico op losliggende bedrading of door vloeren of trappen te zakken, ingesloten te raken als een deur in het slot valt of zelfs de aanwezigheid van gevaarlijke stoffen. Over het algemeen kan gesteld worden dat urbexen niet legaal is, tenzij je toestemming hebt van de eigenaar of beheerder. Als je dan toestemming hebt, zorg dan dat je altijd samen met iemand bent voor de veiligheid.
In Nederland blijven gebouwen niet lang in vervallen staat. Grond is duur en nodig voor woningbouw. Complete complexen worden afgebroken of gerenoveerd en krijgen een bestemming. Denk maar aan het NDSM-terrein in Amsterdam. In België en Duitsland zijn de mogelijkheden iets ruimer, maar ook hier geldt dat je niet zonder toestemming op de grond of in het eigendom van een ander mag rondneuzen. Toch is het mogelijk om, binnen de geldende wet- en regelgeving, te proeven van urban exploring. Daarom zetten wij een aantal mogelijkheden in binnen- en buitenland voor je op een rijtje.
Vliegbasis Soesterberg was vanaf 1913 de bakermat van de Nederlandse militaire luchtvaart en tot 2008 een militaire vliegbasis. Na de sluiting van de vliegbasis hebben defensie en Stichting Utrechts Landschap een groot deel van het terrein in beheer. Natuur en militair historisch erfgoed gaan hier hand in hand. Er zijn verschillende wandelingen uitgezet, die je over de oude startbaan voeren, langs shelters waar de vliegtuigen gestald stonden en oude munitiedepots. De oude gebouwen zijn zonder gids niet toegankelijk, maar wel indrukwekkend om van buitenaf te bewonderen.
Wandeltip: Wandelroute munitiepark, 5 kilometer.
Ooit een kinderthemapark, maar in 2007 sloot het Land van Ooit definitief haar deuren en kocht de gemeente Heusden de gronden. Het gebied staat nu bekend als de Poort van Heusden en is een natuurgebied, waar je vrij kunt wandelen. Na verkoop van de attracties zijn de restanten bijna allemaal met de grond gelijk gemaakt. Toch zie je, wandelend door het park, nog de sporen van het Land van Ooit, zoals de soldaten van Napoleon, een verdwaalde pilaar, of je loopt ineens over een stoep. Het ooit roze kasteel is in 2019 gerenoveerd en heeft de originele kleuren van 1875 weer terug, maar is helaas niet toegankelijk.
Wandeltip: struinen door Landgoed Steenenburg. Parkeren kan op de parkeerplaats Poort van Heusden, Vimmering 9b, Niewkuijk
Langs de grote rivieren waren vroeger ontelbare steenfabrieken gevestigd. Veel van deze fabrieken zijn in de loop der tijd vervallen of afgebroken. Maar de steenfabriek Fortmond prijkt op de Rijksmonumentenlijst. De wandeling voert je langs de steenfabriek, waar je kunt rondstruinen, en door de prachtige IJsselvallei.
Wandeltip: Rondje Fortmond, 7,2 kilometer.
Misschien wel het meest bekende, bijna verlaten dorp in België: Doel. Van een bruisend dorpje aan de linkeroever van de Schelde veranderde het dorp in een paar decennia in een spookdorp. De plannen voor uitbreiding van de Antwerpse Haven deden de overheid in 1998 besluiten dat Doel moest verdwijnen. Ook de problemen met de kerncentrale van Doel hebben het imago niet verbeterd. Ondertussen is het ruim 25 jaar later en staat het dorp er nog steeds. Zij het in een verpauperde staat. Panden zijn hermetisch afgesloten om krakers buiten te houden. Gebouwen ingaan is dan ook niet toegestaan, maar de verlaten straten en vervallen woningen bieden al genoeg sfeer.
Wandeltip: Wandel drie kilometer door Doel of creëer je eigen wandeling met behulp van het knooppuntennetwerk. Vermijd de weekenden, want dan kan het echt druk zijn met toeristen.
Uitgeroepen tot de lelijkste stad van de wereld, is Charleroi een urbexstad bij uitstek. Ooit was Charleroi één van de rijkste steden van Europa door de industrie, maar de stad kent nu vooral vergane glorie en teloorgang. Tijdens een city safari bezoek je onder begeleiding van een gids verlaten fabrieken, afvalbergen van de mijnbouw en deprimerende arbeidersstraten.
Grond is duur, zo ook in Berlijn. Waar voorheen complete wijken en industriële gebieden in verval raakten ontstaan meer en meer hippe en creatieve communities. Toch is het meer dan de moeite waard om in Berlijn op zoek te gaan naar deze bijzondere plekken. Wat dan echt niet op je to-do-list mag ontbreken zijn de volgende plekken:
Vroeger het industriële hart van het Ruhrgebied, nu een samensmelting van cultureel erfgoed, amusement en kunst. Het UNSECO-werelderfgoed Zeche Zollverein heeft dan wel een complete transformatie ondergaan, maar de industriële elementen voeren nog altijd de boventoon. Doordat het complex zo enorm groot is, blijft er genoeg te ontdekken.
Van de stenen van de industriële revolutie tot de rust van een oase dat het Landschaftspark Duisburg-Nord nu is. Meerdere wandelroutes voeren je over het 180 hectare grote terrein, waar ooit staal werd geproduceerd en waar nu de natuur het terrein langzaam overneemt.
Houd jij van kunst? Dan zijn er in Nederland legio wandelroutes die je langs beelden of kunstinstall...
Kunst vind je natuurlijk in musea, maar ook in de buitenlucht en soms zelfs midden in de natuur. Er ...
Gent is de stad van imposante, witte torens, oude pandjes met prachtige (trap)gevels, sfeervolle doo...
Al wandelend kun je genieten van het landschap, de natuur, maar ook van gebouwen. Wandel.nl tipt je ...
In het Zeeuwse Goes kun je je wandeling door het historische centrum combineren met een dosis street...