De 11 steden van het Elfstedenpad

Mata Hari en de Bonkevaart

Leeuwarden is niet voor niets uitgeroepen tot Culturele Hoofdstad in 2018. In de historische binnenstad barst het van de monumenten. Leeuwarden is ook de stad van Mata Hari. In 2017 is het precies honderd jaar geleden dat deze beroemde danseres door een Frans vuurpeloton werd gefusilleerd. Ze werd verdacht van spionage voor de Duitsers tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het Elfstedenpad loopt langs het huis aan de Grote Kerkstraat (nummer 212) waar Mata Hari in haar jeugdjaren woonde. Ook passeer je een beeldje van haar, dat tegenover haar geboortehuis staat.

Leeuwarden is natuurlijk ook de finishplaats van de Elfstedentocht. De Bonkevaart is de plek van eeuwige roem. Hier finishen de schaatsers hun 200 kilometer lange tocht door vrieskou, duister en een snijdende wind. Een paal in het water en een informatiebord markeren de plaats waar Henk Angenent in 1997 tijdens de laatste Elfstedentocht zijn schaats als eerste over de meet duwde. De Bonkevaart was niet altijd de finishplaats van de Tocht der Tochten. Het Elfstedenpad gaat langs het punt waar tot 1956 de schaatsers aankwamen: de Prinsentuin. 

Fierljeppen en een oude schaatsfabriek

In IJlst stond vanaf 1865 een fabriek die houten gereedschappen en de bekende houtjes maakte. Je weet wel, van die schaatsen die altijd aan de zijkant van je schoenen zaten in plaats van eronder toen je vroeger leerde schaatsen. De collectie van deze fabriek, de firma Nooitgedagt, is te bewoneren in Museum en werkplaats Houtstad-IJlst. Je vindt dit museum aan het Sneekerpad 14 in IJlst. Leuk om even een tussenstop te maken.

Als je in de zomer het Elfstedenpad gaat lopen, heb je kans ‘ljeppers’ in actie te zien. In IJlst vinden ieder jaar meerdere wedstrijden in fierljeppen plaats. Zouden ze de overkant halen?

De oudste en 'Het Vrouwtje'

Stavoren kreeg al in 1077 stadsrechten en is daarmee de oudste stad van Friesland. Bij de stad ligt het Johan Frisokanaal met het J.L. Hooglandgemaal: het grootste lozingsysteem van Europa. In Stavoren kom je langs een bekend beeld: dat van het 'Vrouwtje van Stavoren'. Het beeld uit 1969 verwijst naar een oude sage die uitgroeide tot het bekendste volksverhaal van Friesland. Het verhaal staat symbool voor het verval van het ooit zo rijke Stavoren.

Stad van aardewerk

Workum is een van de kleinere Friese steden. Als je door het oude centrum van Workum wandelt, waan je je in een openluchtmuseum. Je ziet tientallen rijksmonumenten met bijzondere gevels. Een deel van de stad is niet voor niets uitgeroepen tot beschermd stadsgezicht. In Workum werd vanaf de zeventiende eeuw in pottenbakkerijen het bekende Fries aardewerk gemaakt. In het centrum zijn nu nog een paar aardewerkateliers waar de oude techniek nog wordt gedemonstreerd.  

600 monumenten en de Stenen Man

Harlingen is méér dan de plaats waar je naar toe moet als je naar Vlieland en Terschelling wilt varen. In deze stad vind je maar liefst 600 monumenten. Je wandelt er langs grachten en smalle steegjes. In Harlingen begint voor de schaatsers tijdens de Elfstedentocht één van de zwaarste delen van de route. Ook op het Elfstedenpad wacht de wandelaars vanaf Harlingen een pittig traject.

Op de dijk passeer je de Stenen Man, een standbeeld uit 1576 van stadhouder Caspar de Robles. In 1570 raakten door de Allerheiligenvloed de dijken bij Harlingen zwaar beschadigd. De stadhouder van Friesland wist de Friezen bij elkaar te brengen om de dijken te herstellen.

De moord op Bonifatius

Zeg je Dokkum, dan zeg je Bonifatius. In het jaar 753 trok de missionaris Bonifatius naar het noorden om het christendom te verspreiden. In 754 werd hij door heidense Friezen bij Dokkum vermoord.

Een standbeeld in Dokkum herinnert aan de moord. Boven zijn hoofd houdt Bonifatius een boek. Het verhaal gaat dat Bonifatius het boek van de heilige evangelie op zijn hoofd legde om zich tegen het zwaard van de aanvaller te beschermen. De moord zorgde ervoor dat er in de dertiende eeuw een serieuze cultus van Bonifatius in Dokkum ontstond. In het centrum van de stad vonden archeologen resten van vijf kerken. Bonifatius werd overigens niet in Dokkum begraven, maar in het Duitse Fulda.