Direct naar de content Direct naar de hoofdnavigatie Direct naar de footer
Route

Cacao, suiker & slaven in Middelburg

Gebied / Regio
Middelburg
Karakteristiek
Verhard
Afstand
4.5km
Soort wandeling
Rondwandeling
  • Rolstoeltoegankelijk
  • Huisdieren toegestaan

Middelburg, gelegen op het voormalige Zeeuwse eiland Walcheren, heeft een rijke geschiedenis. Ten tijde van de VOC en de West-Indische Compagnie (WIC) was de stad een van de belangrijkste steden van Nederland. Slenterend door het centrum herinneren panden aan de zogeheten gouden periode, maar zoals we inmiddels weten, was dit hoofdstuk in de vaderlandse geschiedenis niet voor iedereen een glorietijd. We duiken in het verleden en stappen terug in de tijd. De tijd van cacao, suiker en slaven.

Startpunt
Naam
De Drvkkery
Straat
Markt 51
Postcode
4331 LK
Plaats
Middelburg
Cacao Suiker Slaven In Middelburg: Middelburg straat
(Foto: © Eva Hopstaken)

Tekst & foto’s: Eva Hopstaken 

Hoe duur is de suiker?

Hoewel Middelburg niet in het boek ‘Hoe duur is de suiker?’ van Cynthia McLeod – en de later uitgebrachte serie – voorkomt, popt die vraag direct in ons hoofd op als we aan onze stadswandeling beginnen. In de beschreven onrechtvaardige slavenmaatschappijen in overzeese koloniën weten slaven en hun meesters maar al te goed dat de suiker duur wordt betaald. Middelburg vormt daar geen uitzondering op. Uit een rapport in opdracht van de provincie Zeeland (2023) van Henk den Heijer blijkt dat in de periode tussen 1730-1814 ongeveer 70% van alle Nederlandse slavenschepen Middelburg en Vlissingen aandeden. 

Cacao Suiker Slaven In Middelburg: Stadswandeling Middelburg
(Foto: © Eva Hopstaken)

Te oud

“Toch wel mooi, hoor,” verzucht mijn wandelmaatje haar hoofd in de nek gelegd, naar boven turend naar alle tierelantijntjes aan de gevel van het Stadhuis op de Markt. Het klinkt bijna alsof je het bouwwerk niet mooi mag vinden, maar dat is natuurlijk niet de insteek van de wandeling. Bovendien stond het stadhuis er al voordat Middelburg grof geld verdiende aan de slavenhandel. Daarentegen waren er zeker stadsbestuurders die zich destijds hadden aangesloten bij de WIC of Middelburgse Commercie Compagnie (MCC). 

Cacao Suiker Slaven In Middelburg: Middelburg stadhuis
Wandel langs het prachtige stadhuis op de markt. (Foto: © Eva Hopstaken)

De cacaomolen die voor een ware chocolade-rage zorgde, moeten we aan de binnenkant van onze ogen bekijken aangezien niemand precies weet waar het ding gestaan heeft. Sowieso, zo lezen we in ons routeboekje, is de straat na WOII op een andere plaats weder opgebouwd. 

IJzer smeden

Het is bijna niet voor te stellen dat op de plek waar nu ZB Bibliotheek van Zeeland staat in de 18e eeuw ijzer werd gesmeed. Niet voor bestek of hoefijzers, maar om wapens van te maken. Wapens die in Afrika geruild werden tegen slaven. De vele pakhuizen langs het water doen je even in Amsterdam wanen. Weinig van de originele huizen uit de hoogtijdagen van cacao, suiker en slaven zijn nog over. Pakhuizen kwamen, werden al snel te klein en verrezen elders in de stad in grotere afmetingen. De zaken gingen immers goed.  

“Wacht even,” klinkt het als we op het Compagnieplein, een gedempte scheepswerf, staan. “Ik ga even mijn telefoon erbij pakken. Met een schuin oog zie ik dat er naast mij ‘d Eenigheid’ op het mobieltje ingetypt wordt. “Moet je zien! Kijk nou, hoe weinig plaats er was op dat schip, echt enorm krap!?” Oliphant, Kemel. Het ene pakhuis is nog mooier dan het andere en elke naam herinnert op eigen wijze aan de handel die er ooit plaats vond.  

Cacao Suiker Slaven In Middelburg; Pakhuizen Middelburg
Bekijk de vele pakhuizen gelegen aan het water. (Foto: © Eva Hopstaken)

Balans

Met de rug naar de voormalige Sint Jorisdoelen houden we de adem even in. Midden op de Balans staat sinds 2005 het Slavenmonument, de plek waar elk jaar op de eerste dag van juli het slavernijverleden wordt herdacht. De marmeren zuilen doen kil en koud aan, net als de periode die ze representeren. De symboliek is ons direct duidelijk. 

Cacao Suiker Slaven In Middelburg: Balans Slavenmonument
De herdenking van het slavernijverleden. Burgemeester heeft een krans gelegd bij het Zeeuws Slavernijmonument op de Balans in Middelburg, datum 1 juli 2021. (Foto: © X KetiKoti)

Vlak voordat we terug bij ons beginpunt, de Markt zijn, passeren we Sjakie’s Chocolade Museum. Dé plek in Middelburg om chocolade te proeven, ruiken, zien, voelen en te ervaren. Bovendien ontdek je er hoe je van cacaobonen de allerlekkerste chocolade maakt. In Brasserie de Drvkkery zetten we onze tanden in een Zeeuwse bolus die rijkelijk met bruine suiker besprenkeld is. Na een middag struinen door het Middeleeuwse geschiedenisboek, weten ook wij hoe duur de suiker is.  

Praktische informatie:

  • De wandeling is verkrijgbaar bij Tourist Info Middelburg, gevestigd in de Drvkkery. Adres: Markt 51, 4331 LK Middelburg 
  • Combineer je wandeling met een bezoek aan het Zeeuws Museum en bezoek de tentoonstelling ‘Heden van het slavernijverleden’ met als thema actuele erfenissen van slavernij en kolonialisme. De tentoonstelling is te zien van 25 mei 2024 t/m 18 mei 2025. Meer informatie: https://www.zeeuwsmuseum.nl/nl/  
  • Bij het startpunt kan niet geparkeerd worden. In de omgeving van de Markt zijn verschillende betaalde parkeerplaatsen. Kom je met de trein? Het is ongeveer 10 minuten lopen naar het startpunt.  
Cacao Suiker Slaven In Middelburg; Zeeuws Museum
Breng tijdens je wandeling een bezoek aan het Zeeuws museum. (Foto: © Eva Hopstaken)

Bekijk ook